Форум для мамочек Бреста

Объявление


Инклюзивный центр Авокадо

Информация о пользователе

Привет, Гость! Войдите или зарегистрируйтесь.


Вы здесь » Форум для мамочек Бреста » Школьная скамья » Беларуская мова: помощь в освоении родного языка


Беларуская мова: помощь в освоении родного языка

Сообщений 1 страница 30 из 232

1

Иностранный, это когда никто вокруг не говорит на этом языке, это когда не думаешь на нем, это когда в семье не говорят и не читают на этом языке, это когда отдельные слова проскальзывают то там то сям, это когда почти понимаешь, что написано, а пересказать толком не можешь. Или не хочешь. Или а зачем мне это надо?

Странно немного, но это всё про "якобы" родную мову. Дети не любят белорусский язык. А знать его хотябы НАДО, подробности типа "а зачем" опустим.

Кто сталкивался с нежеланием ребенка даже читать на белорусском, не говоря уже про остальное.

Как вы решали эту проблему?

И решили ли?

Что вам помогло, а что наоборот, мешало?

Какие конкретно произведения или авторы произвели на вашего школьника впечатление, благодаря которому у него если и не появилось желание, то хоть исчезло неприятие языка.

Язык пока первый год, хочется что-то делать.

Если вдруг такая темка существует, ткните плиз.

Отредактировано biggie (19-02-2014 11:36:04)

0

2

Мулечка   аналогичная  проблема  и  у  меня((((  малая  через  надо!  учит, тяжело  дается, хоть  и  ранее  с  ней  старалась  где-то  "размауляць", все же, тяжело((( А  с  сыном  вообще  беда :'( он  как только  слышит  бел.мову, сразу  уши  закрывает и  с  криком  смывается((((((((((((((  ни  калыханка, ничего ....... , а  в  саду  1  раз  в  неделю у  них  занятие  на  бел.мове,по-сему  нужно как-то вдолбить(((
короче   сама  мучаюсь....

0

3

Про то, что как-то неправильно государственный язык иностранным называть, не буду. Вы бы хоть правильно название языка написали. А хотя, сейчас начнётся, что какя-то dahlia опять словарями тычет ветеранам. И вправду, какая разница беларская или беларуская мова? Мой Вам совет, как филолога, читать больше ребенку на "иностранном языке", купить словари, запастись терпением и в игровой форме преподносить всю его красоту. Устройте раз в неделю день белорусского языка в семье. Попробуйте вместе с ребенком сочинить сказку, рассказ, стихотворение. Полюбите сами этот язык и Вы не заставите результат себя ждать.

+4

4

И правда Дахлия на тычте туда куда не следует!!
Я полтора часа набирала сообщениа на телефона  редактировалс его и отправлятс стописят раз. Когда наконец темс появилась в форуме я увидела что названиа на отредактировалс. В редактированиа сообщения я на смогла войти и даже Коти сообщен а прочитать не смогда потому как интернет с перебоями. Отправила сообщерип   просьбой модермтора  чтобы исправили. Но сообщер а в фопуме не появилось. Обновлялс страницв десять раз   результат нулевой 

Ва  нравится так читать?????
Филолог она. С остальные тут тупни необразованные????

+2

5

 читать больше ребенку на "иностранном языке", купить словари, запастись терпением и в игровой форме преподносить всю его красоту. Устройте раз в неделю день белорусского языка в семье. Попробуйте вместе с ребенком сочинить сказку, рассказ, стихотворение. Полюбите сами этот язык и Вы не заставите результат себя ждать

Мне не надо ТАКИХ советов. Учим бел.яз и словарей у нас нет?? Самим не смешно такие советы давать.

Меня лично интересут ТО что описано в первом посте, а не "О моя тема! А дай ка я тут че нить напишу"
А что пишу... а кому это надо.. кому это интересно... вы хоть задумались?
ТАКИХ советов как вы дали я  сама вам  могу надавать :-) уж поверьте

Ясно написала. В семье не говорят на белорусском. Ан нет! Нефига. А вы устройте День бел мовы... пипец.

И не устраивайте в теме серпентарий с обсуждениями Государственного языка. И не надо давать совет "сначала вы мову полюбите" не ваше дело, люблю я её или нет.
См пост номер два в теме. Как заставить ребенка убегающего с криками...

Меня не интересуют мнения докторов. В частности филологов. Теоретиков по сути.

Меня как думаю и многих интересуют практические советы РОДИТЕЛЕЙ.

И всё же в первом посте понятно написала. Каждый вопрос выделила отдельным абзацем. Ну нет. Надо ДАТЬ совет не в строчку. Ну как же без этого...

Отредактировано Малина (19-02-2014 02:22:59)

+6

6

Малина, не горячитесь! Кому надо - все понял.
А для меня, dahlia, уж извините, достаточно было почитать тему "4 дня с dahlia". Я обычно стараюсь держать свое мнение при себе, но такого неуважения к собеседникам еще не видела. Посему согласна с

Малина написал(а):

ТАКИХ советов как вы дали я  сама вам  могу надавать  уж поверьте

А по теме, мне жаль но как проблему решить не посоветую. Моя в школе бел. мову тоже не очень любила, жаль, но что поделаешь. Как-то по инерции вместе со всеми кое-как проехали это дело. Такие времена нынче. Я сама в школе белорусский язык лучше знала, чем теперь. Шамякина очень любила читать на белорусском (хоть дома были на русском его книги), так намного органичнее, что ли произведения воспринимались, живее. Но теперь уж и я отвыкла о белорусского языка.

Мне кажется и ваши одолеют в конце концов. В коллективе это дело получше идет. Дома может стесняется, комплексует. А в садике (школе), все читают и ваш читать будет. Конечно надо и дома заниматься, но не силой же! Может побольше ярких красочных книг детских покупать на белорусском
(даже не знаю есть ли такие на наших прилавках - моя уже взрослая дама).
И очень жалею, что нет (или мало)современных достойных белорусскоязычных мультфильмов для наших малышей.

+3

7

Спокойствие, только спокойствие! Название темы отредактировано. Общайтесь на здоровье, но пусть это будет конструктивный диалог, без эмоциональных "выбросов", хорошо?
                                                                                                                                   Ваш модератор

PS А если детям предлагать мультфильмы, фильмы на белорусском? Раз уж детки наши в большинстве своем визуалы :)
Таких мультиков мало, но они есть. Толькі нашае тэлебачанне іх чамусьці не паказвае, ды і хто цяпер глядзіць тэлевізар, калі "руляць" iксбоксы, планшэты, інтэрнэт?
Скачать отечественные анимационные фильмы, а также популярные мировые шедевры мультипликации в белорусской озвучке можно с помощью национального торрент-трекера baravik.org (вот тут именно мультфильмы -  http://www.baravik.org/forum/21/)

Вось, напрыклад, адзін з нядаўніх айчынных мульцікаў:

Отредактировано biggie (19-02-2014 06:06:46)

+4

8

Малина
Вот если честно, в садиковский период я бы ничего и не делала. По себе помню насколько нелюбимы был уроки бел мовы,  но приходилось учить. Мне кажется, что в школе с этим должно стать попроще, потому как все будут учить и все будут читать, соответственно и ре должно быть легче. А заставлять дома, имхо, смысла нет, только лишний раз у ре истерика начнется. Мой в саду тоже проходит бел мову, они учат стихи на ней, отдельные слова. Наша воспитательница рассказывает им на белорусском о культуре, о том, откуда пошел язык, историю его появления в общем, ну и гимн, куда ж без него http://semeistvo.by/forum/images/smilies/grin.gif. Ну как бы претензий он не высказывает, но у них вообще группа такая, надо, значит надо_)

0

9

Нам советовали в садиковский период читать ребенку книги на бел.мове. У меня даже есть такая "Малы i Карлсан на даху". Вот. Читали. Конечно, не очень нравилось. Не понимала. Потом как-то втянулись. Пришли в школу, а наша учительница то же сказала. Читайте детям сами и объясняйте каждое непонятное слово! Я и читала и стихи, и сказки, что попроще. Ну уже после первого класса было внеклассное чтение - читала сама. А прошлым летом  (после 5 класса) уже даже читала и не программные произведения - просила папу с интернета ей распечатать. С бел. литературой вообще никаких проблем нет. В школе 10. Учит стихи с удовольствием, читает сама.
Вот с маленькой буду по той же программе. Начали с Калыханки - пою каждый вечер. Она ее уже наизусть сама поет. Немножко смешно, конечно. Вот сейчас на утренник на 8 марта учим стих на бел.мове. Чуть подрастет - и буду опять доставать "Малы i Карлсан на даху".

0

10

Assol написал(а):

И очень жалею, что нет (или мало)современных достойных белорусскоязычных мультфильмов для наших малышей.

Мультфильмов на самом деле немало.

Малина написал(а):

Какие конкретно произведения или авторы произвели на вашего школьника впечатление, благодаря которому у него если и не появилось желание, то хоть исчезло неприятие языка.

Я про себя расскажу. Терпеть не могла белорусский язык в школе. А потом где-то на курсе 1-2 провела  один день в общество людей, которые размаўлялі на мове. И в один момент, как будто в голове щёлкнуло. Всё же есть какая-то генетическая память. Она и сработала. Следующий этап изменения в сознании - 2 недели общения с украинцами. Видя, как они относятся к своему языку, к своей культуре, как-то стало за себя стыдно.

anja написал(а):

Мне кажется, что в школе с этим должно стать попроще, потому как все будут учить и все будут читать, соответственно и ре должно быть легче.

В школе будет совсем не проще. Детям изучать язык трудно. А попробуйте сами долго заниматься тем, чем трудно.

В нашей семье, где мы, родители любим мову, где дети периодически слышат её от живых носителей, где никогда не было разговоров, это белорусская- это ужас как трудно, некрасиво и т.д., где с раннего детства наравне с русскими читались белорусские книжки- в моей семье дети от мовы уши не затыкают. Им одинаково нравятся мульты, книжки, песни на белорусском и русском. Разницы нет. И как бы это не было неприятно- всё дело в родителях, я думаю. Можно давать много конкретных советов, но, я думаю, всё это опять упрётся в нашу личную нелюбовь-любовь к мове.

У Гиппенрейтер есть книга, где она анализирует детство детей, ставших впоследствии знаменитыми и успешными. Всех их объединяет одно. В их жизни встретился взрослый- мама, папа, учитель, который так увлечённо занимался любимым делом, что смог этим "заразить" ребёнка. А вы не замечали, как дети склонны с увлечением делать то, что нравится родителям? 

И хоть вы на dahlia реагируете нервно, по сути- она права. Не знаете мову- начните изучать вместе. Сами заинтересуйтесь, найдите способ полюбить. Я другого способа не знаю.

+5

11

У Войтюшкевича есть чудный сборник Калыханак на мове и еще один сборник песен про зверей.

Не знаю, что там у меня с генетической памятью, но когда я активно общаюсь с белорусскоязычными знакомыми, то мне самой легче говорить на мове. По крайней мере, во время мероприятий "Будьма!" дискомфорта не ощущаю. Другое дело, что я немного выпала из культурной жизни. Кстати, всем неравнодушным рекомендую знакомиться с деятельностью кампании http://budzma.org/

Вот один из последних их проектов

http://budzma.by/budzma/baradulin-buraw … arusu.html

(зы название темы ну совсем не нравится)

Отредактировано rina (19-02-2014 09:17:30)

0

12

rina написал(а):

( название темы ну совсем не нравится)

так предлагайте другие варианты

0

13

Бытует мнение, что вершы на мове- это скукотища одна. Развеиваем мифы.

Найдите в интернете стихи для детей Андрея Хадановича. Попробуйте сами выучить. Мне они самой так нравятся, что я, не ребёнок, учу их наизусть, а потом просто читаю детям по случаю, на прогулке, по дороге домой, пока купаю их в ванной. Читаю в фоновом режиме. Ничего не заставляю. Ни учить, ни понимать, не объясняю слова. Так, меняю голос, смешно декламирую, придуриваюсь, вобщем. Спустя какое-то время- дети присоединяются, тогда декламируем вместе и хохочем.

Ну вот смотрите, этот можно рассказывать невзначай, одевая шкарпэтки. Необязательно весь, хотя бы пару строк.

«Чаму шкарпэтка —
не шкарпятка?» —
Пытаецца ў бацькоў дзіцятка.
А мама кажа вінавата:
«Ня ведаю, спытай у таты».
Пытае ў таты: «Слухай, татка,
Чаму шкарпэтка — не шкарпятка?»
І тата адказаў таксама:
«Не ведаю, хай скажа мама».
Ідзе да хлопцаў і дзяўчатак:
Шкарпэткі ёсць — няма шкарпятак!
Няма шкарпятак —
ёсць шкарпэткі!
Маўчаць сяброўкі і суседкі…
А я скажу: каб быў занятак
І ў татак, і ў дзіцячых пятак,
Каб мелі чым заняцца дзеткі,
Пакуль ім надзяем шкарпэткі!

Вот этот- каждый раз, когда выдаю)) детям конфеты. Тоже  можно не весь, частями.

Шакаладную цукерку
Смачную хачу!
За яе аддам талерку,
Поўную баршчу.

З’ем цукерку да сняданку,
І пасля — адну,
І адну — за прагулянку,
І адну — для сну.

А калі даем заначку
(Там штук пяць яшчэ),
Ў краме цёцю прадавачку
Знойдзем — не ўцячэ!

Мыю рот каля люстэрка...
Я магу і больш,
Толькі мама на цукеркі
Не мяняе боршч!

А вот это наш хит.

Вымаўляю гукі лоўка.
Вось, да плыкладу, лыдлёўка.
Слоў на “эл” – вялікі сьвет:
“Луцкі”, “лоцік”, “лагапед”.

+3

14

VOLGA76 написал(а):

Начали с Калыханки - пою каждый вечер. Она ее уже наизусть сама поет. Немножко смешно, конечно

мой тоже пел, а потом, в 6 лет, только слушал и вопросы задавал "а что значит?"

0

15

Вясёлка написал(а):

Андрея Хадановича.

хех! Прошлым летом этот человек завтракал у меня на кухне))

Кстати, у Хадановича есть два довольно интересных проекта с Польским институтом. Один - это Чеслав Милош по-белорусски, второй - Яцэк Качмарски (тот, кто написал "Муры", ставшие гимном "Солидарности") по-белорусски. Во втором случае Хаданович сам и поет.

0

16

Вясёлка
Клевые стихи. Сразу же пошла гуглить, где купить такой сборник ребенку. Гугл выдает украинские сайты. Оз бай про такого автора не слышал. ((((
Девы, если у вас есть информация, где можно купить действительно интересные книги белорусских авторов для детей, кидайте сюда ссыли или сдавайте места продаж (ну и названия книг и имена авторов соответственно)

0

17

Вот еще полезный сайт, стихи Хадановича там тоже есть

Про озбай. Я там своим детям купила книжку "Залатая яблынька (казкi, легенды, паданнi)" - очень понравились и сказки, и легенды.

Отредактировано biggie (19-02-2014 10:43:13)

0

18

Здесь неплохие детские аудиосборники
http://prastora.by/spis/muzyka/muzyka-dlia-dziaciej
А от натхняльнікаў  я просто тащусь. Они не для нового знания, а просто как записные книги.
http://prastora.by/spis/insaje/insyia-t … a-dziaciej

0

19

VOLGA76 написал(а):

Начали с Калыханки - пою каждый вечер.

это  единственное,  что  знает  сын  наизусть  и  балдеет))))))  это  наш  колыбельная  с  пеленок  обоим  моим  деткам, а  ну  еще  им  часто  пела  и  пою  "Дзед Барадзед"  из  калыханки  моего детства)))), а  вот  мультики  не  воспринимает  вообще

Вясёлка написал(а):

Не знаете мову- начните изучать вместе. Сами заинтересуйтесь, найдите способ полюбить. Я другого способа не знаю.

хорошо, если  по  отношению  меня, то  я  отлично  знаю  этот  язык!) мне  он  очень  нравится   и  я  с  удовольствием  болтаю  дома  с  дочкой (что  бы  ей  легче  было  адаптироваться  и  понимать  его) но  сын-то  все  равно  убегает  закрывая уши!!!!!!  ну  не  нравится  он  ему, не  понимает  он.....что  ему  сделать????

Отредактировано Котя-Оля (19-02-2014 11:14:16)

0

20

Мову люблю, iмкнуся размау'ляць, але няма жадаючых. Дзiцю буду абавязкова чытаць добрыя вершы, пакуль што спяваю "Купалiнку" (апошнi раз пiсала у' адзiнаццатым класе, таму выбачайце за памылкi. :flirt:  )
Дальше перехожу на русский, т.к. неудобно на клаве язык для i переключать. Слышала по радио "Дзед Барадзед" в стиле Рамштайн - ВЕ-Е-ЕЩЬ! :cool:  Порадовалась новому звучанию. А насчет родного/неродного - кроме белмовы стараюсь включать песни и на украинском, потому как сын ровно наполовину украинец.

+1

21

Малина написал(а):

Меня не интересуют мнения докторов. В частности филологов. Теоретиков по сути.
            Меня как думаю и многих интересуют практические советы РОДИТЕЛЕЙ.

Я Вам дала советы, Малина, т.к. у меня тоже ребенок, который не слышал в семье белорусский язык и которому пришлось его учить. Можете, конечно, мои следующие советы считать ненужными, но попробую. Может кому-то пригодятся:
1.Мы брали словарь и в день изучали по 2 белорусских слова (как вариант 5-10-15, сколько хотите, не переусердствуйте!), возле них ставили в словаре галочку. Естественно, стимулировать как-нибудь нужно, я покупала сыну после недели трудов карточки Трансформеры, какие-нибудь раскраски, игры. Каждая мама знает, чем заинтересовать своего ребенка. А здесь главное -  заинтересовать.
2.Есть уйма различных игр на развитие речи, на русском правда. Но те же словари и интернет нам в помощь! Вот, например, поиграйте с ребенком в  такие игры:
«Дотронься до…/ дакраніся да…» (здесь ребенку предлагаете дотронуться до предмета определенного цвета) – выучим цвета; в принципе, мы играли не только с цветами, дотронуться можно практически до всего.
Ассоциации , когда предлагаете какую-нибудь тему, к примеру, ШКОЛА, а ребенок говорит слова, которые он связывает с этим словом: аловак, сшытак, настаўніца, вучань.
“Бабушка прислала 100 рублей”. Вот русский вариант:
Бабушка прислала 100 рублей.
Что хотите, то берите!
“Да” и “нет” не говорите,
Черный с белым не берите.
Можно попробовать по-белорусски. У меня получилось так:
Маці выслала мільён,
Колькі трэба вам, бярыце!
“Так” ці “не” мне не кажыце!
Чорны з белым не бярыце!
Задаем ребенку вопросы, отвечая на которые нельзя употреблять слова ДА, НЕТ, ЧЕРНЫЙ, БЕЛЫЙ// ТАК, НЕ, ЧОРНЫ, БЕЛЫ.
Например: Ты хлопчык?
Снег чорны?
Два плюс два – чатыры?
Неба блакітнае?
Ты ходзіш у школу? Табе там падабаецца?
Смысла описывать все игры не вижу, их на просторах инета предостаточно. Да и литературы хватает. Было бы желание!
3.И жаль, что игнорируете совет о дне белорусского языка в семье, для начала ведь это может быть час родного языка, когда мама за обедом ребенку желает «прыемнага апетыту», спрашивает « ці смачная бульба атрымалася ў матулі?» и т.д. Это, пожалуй, самый эффективный способ, по крайней мере для нас.
Сыну нравится М.Танк. С удовольствием его читает, очень любит стихотворения Л. Пранчака.
Но, всё-таки , если Вы по-прежнему считаете, что читать больше ребенку на "иностранном языке", в игровой форме преподносить всю его красоту. Устройте раз в неделю день белорусского языка в семье. Попробуйте вместе с ребенком сочинить сказку, рассказ, стихотворение., а также мои последние предложения – это ненужные советы, Вам лучше нанять репетитора, кстати скорей всего придётся филолога нанимать. Только здесь не нужно Я САМА ЗНАЮ, ЧТО МНЕ ЛУЧШЕ. Зачем тогда тему заводить?

Малина написал(а):

И не надо давать совет "сначала вы мову полюбите" не ваше дело, люблю я её или нет.

В этом вся проблема. Вам самой не нравится язык, вы не видите смысла в его изучении. Поэтому и ребенку неинтересно. И чем раньше заинтересуешь ребенка, тем лучше.

Малина написал(а):

Учим бел.яз и словарей у нас нет?? Самим не смешно такие советы давать.

Нет, мне не смешно, потому что есть ситуации, когда плакать нужно, а не смеяться. Может для Вас будет новостью, но есть родители, которые детям книги до трехлетнего возраста не покупают. Не поверите почему! Потому что ребенок их порвёт! Так что отсутствие словарей в библиотеке школьника – это тоже нередкое явление.
Мультфильмы на белорусском языке:
http://belsat.eu/be/nasze_programy/g,17 … ietak.html

Отредактировано dahlia (19-02-2014 16:01:09)

+7

22

У моего сына была воспитательница в детском саду, которая разговаривала с детьми на белорусском. И, когда мой ребёнок уходил домой, всегда спрашивал:"Можна iсцi да хаты? Да пабачэння." Вот представляете: каждый день одна и та же фраза? Он так привык, что у него всё перемешалось в голове. Он со мной разговаривает на русском, одевается, а потом автоматом выдаёт эту фразу. Он даже некоторое время не понимал, что говорит на разных языках.
Это я к тому, что я согласна с Вясёлка и dahlia, нужно разговаривать с ним постоянно, и ребёнок перестанет воспринимать язык как иностранный. 

Котя-Оля написал(а):

мне  он  очень  нравится   и  я  с  удовольствием  болтаю  дома  с  дочкой (что  бы  ей  легче  было  адаптироваться  и  понимать  его) но  сын-то  все  равно  убегает  закрывая уши!!!!!!  ну  не  нравится  он  ему, не  понимает  он.....что  ему  сделать????

Ну раз убежит, ну другой.  Всё время бегать же не будет, привыкнет)))
Мы когда на море отдыхали, рядом семья снимала номер с Прикарпатья. Там малый на украинском болтал всё время, мой с ним два-три дня погулял, так и сам заговорил. Потом смотрел мультики на украинском и всё прекрасно понимал.

0

23

Малина написал(а):

Какие конкретно произведения или авторы произвели на вашего школьника впечатление

Вот несколько сказок, которые нравятся сыну.:

Якуб Колас  Рак-вусач 

I
Ну, пачнем мы казку так:
Жыў ды быў на свеце рак
З доўгімі вусішчамі,
З чорнымі вачышчамі,
Зыркімі, лупатымі,
З лапамі разгатымі,
Шырачэзны ў шыі,
Клешні — во якія!
А як вусам павядзе —
Страшна зробіцца ў вадзе!

Рыбкі хвосцікам мяльнуць
Ды галоўкамі кіўнуць.
I барзджэй наўцекача
Ад рачышчы-вусача.
А ён шыішчай трэп-трэп!
Жабка ў бераг — і ні шэп!

Страшны рак быў, грозны рак,
Як ушчэміць — будзе знак.
I баяліся яго,
Як няведама каго.
Пад карэннямі ракіты
Жыў той рак, вусач сярдзіты.
I ёсць загадка такая:
Ні смяецца, ні гукае,
Жыве ў бухце пад ракітай,
На ім світа,
Ды не сшыта,
Хоць кравец, ды не Мікіта,
Ідзе ў лазню камінарам,
А выходзіць — пыша жарам.

II

Ну ж і слаўна каля рэчкі!
I чаго на ёй няма!
Сітнякі стаяць, бы свечкі,
Тут маліна і парэчкі —
Розных ягад проста цьма;
Тут і лозы, і ракіты,
I чарот, і асака, —
Ну, як тыя аксаміты,
Вабяць вока рыбака.
А тых птушак і не злічыш:
Качкі, кнігаўкі, драчы,
I сам бусел-паляўнічы
Вас у госці тут закліча,
Жабу ў дзюбе несучы.
Тут жыве званар-камар,
Як балотны гаспадар,
Даўганосы, даўганогі,
Голас тонкі, а сам строгі.
У траве між чаратоў —
Колькі розных матылёў,
Бабак сініх і чырвоных:
Іх сукеначкі ў фальбонах,
Іх убор — іду ў заклад —
Закасуе ўсіх дзяўчат.
Весела на рэчцы
I траве, і кветцы,
I крылатым пташкам,
Мошкам і мурашкам,
I крыклівым дзеткам,
Асабліва леткам:
У рачулцы купаюцца,
У лясочку качаюцца.

III

Ой, бяда, бяда!
Мутная вада —
Спахмурнела рэчка:
Засмуціўся рак,
Стаў ён, небарак,
Ціхі, як авечка.
Не варушыць вусам,
Лёг на дно ён брусам
I ляжыць дзён тры;
Растапырыў клешні
I не есць яешні,
Жабінай ікры.
Не вылазіць з норкі.
— Лёс мой, — кажа, — горкі
Цяжка ў свеце жыць!
Вось падплыў акуньчык:
— Вылезь, рак-гарунчык,
Годзе табе ныць.
Не смуціся дужа,
Развяселься, дружа,
Пашкадуй ты нас!
Зойдзешся ад голаду,
Прападзеш ты змоладу
Ды ў вясновы час.
А як свеціць сонейка,
Грэе рэчкі лонейка,
Песціць лес і гай,
Грэе так гарачанька.
Развяселься, рачанька,
Нас не пакідай!
Ты сядзіш нахмураны,
Злосны і абураны
I не бачыш дня.
Апусціў рак вочы,
Нават і не хоча
Слухаць акуня.
Плотка падплывае,
З ракам размаўляе:
— Адпусціся, мілы!
Чым цябе ўлагодзіць?
Што табе абходзіць,
Поўніць сумам жылы?
I нам, рыбам, трудна,
Жыць часамі нудна,
Проста ох-ох-ох!
Гоняць нас усюды,
Ловяць нас на вуды
Надзяць на гарох,
Ловяць невадамі,
Душаць венцярамі,
Брэднем, тапчаком.
Ох, жыццё — не свята,
Горачка багата,
Але ж мы жывём.
Адпусціся, рача!
Нават рэчка плача
Над сваім сынком...
Рак маўчыць зацята,
Вусам не пакратаў...

IV

Грозны сом дае наказ:
— Склікаць сход у той жа час
I на ім абмеркаваць,
Як нам лепей рады даць,
Як усцешыць чорнага
Рака непакорнага?
Сом наказ канчае так:
— Будзь ты старастам, шчупак!
Каб хутчэй ва ўсе канцы
Рассылаліся ганцы!
Тут шчупак мяльнуў хвастом,
Плотак спудзіў пад кустом,
А маруднага ліна
Выгнаў з саменькага дна.
Усім холаду задаў
I нарэшце загадаў:
— Гэй вы, плоткі-верхаводкі!
Паслужыце справе, цёткі!
Заклікайце рыбу ўсю:
Накажыце карасю,
Няхай вылезе з гразі,
Хай плывуць сюды язі,
Мянтузы, яршы, кялбы
I акунь, той гад рабы.
Ды сказаць яму прытым
Словам старасты маім,
Каб, спаткаўшыся са мною,
Да мяне стаў галавою!

Плоткі старасце — паклон,
I ўсе рынулі ў разгон.

V

У глыбознай бухце
Між карчоў дубовых
Пачыналі рыбы
Важныя размовы.
Сом адкрыў нараду,
Выступіў з дакладам,
А язь сакратарыў,
Сеўшы з сомам радам.

— Шаноўныя сябры,
Ляшчы і асятры,
Ліны і мянтузы,
Паслы ад драбязы
I іншыя асобы!
У нашай рэчцы — гора:
Смуткуе рак і ўчора
Ад гэтакай жалобы
Прыйшоў да заключэння:
Жыццё — адно мучэнне,
I згінуць хоча ў цвеце,
Бо, кажа ён, дзівак:
Найбольш няшчасны — рак
Ва ўсім вакольным свеце.
I толькі з той пары
Ён вылезе з нары
I смутак свой пакіне,
Калі хто давядзе,
Што ёсць яшчэ ў вадзе
Ці проста абы-дзе
Пакутнік яшчэ большы,
Чый лёс за рачы горшы, —
Іначай рак загіне.
I вось цяпер, браткі,
Аблазьце ўсе куткі,
Знайдзіце кандыдата
I дайце мне адказ.
Я запэўняю вас,
Пакутнікаў такіх,
Сапраўдных і цяжкіх,
Налічыцца багата.
Зашумелі рыбы:
— Назавем без хібы!
Імі гаць гаці,
Лёгка іх знайсці.
— Цішэй, сябры, увага! —
Азваўся сакратар. —
Тут ёсць такая пляга,
Што кіне ўсіх у жар:
Калі хто сапраўды
Сябе няшчасным лічыць болей,
Чым наш пакутнік-рак,
Тады
Ён добрай воляй,
Без вагання
Аддасца раку на сняданне.
Так, такі
Іначай рак не дасць нам веры.
Сказаў ды зноў сеў за паперы.
Вось сказаў, дык сказануў!

Як сякерай секануў!
Прыкусілі языкі
I мянькі, і акунькі,
А маруда той, лінок,
Віль хвастом — ды пад кусток!

Хвілін не меней пяць
«Пакутнікі» маўчаць.

— На свеце жыць не так ужо і горка, —
Сказала краснапёрка. —
Плывеш сабе туды-сюды
Без гора, без бяды;
Пад кусцік зазірнеш,
Ну, часам і ўздыхнеш,
Ды больш ужо з прывычкі,
Чым з клопату якога, —
Ці так кажу, сястрычкі?

— А так! Жывецца нам — нічога!
Хапае ўсім вадзічкі,
I плаваем па волі,
I жыру ёсць даволі.
А гэта нараканне
I ракава жалоба —
Пустое выдумлянне
Ці панская хвароба.

— Гум! — тады прамовіў сом, —
Што жы мы раку паднясём?
Хай, выходзіць, гіне рак?
Ці ў няшчасных стаўся брак?

— Дайце слоўка мне сказаць! —
Ялец стаў хвастом віляць. —
Я скажу вам праўду ўсю:
Жыць найгорай карасю.
I ўсе грымнулі:
— Так, так!
Ён — няшчаснейшы бядак!
Ён жыве ў балоце,
У такой брудоце!
Ён непаваротны,
Ён такі гаротны, —
Збоку глянуць — жах бярэ,
Як ён з гора не памрэ!
— А дзе карась?
— Зашыўся ў гразь,
I сход яму не мілы,
Прыйсці не мае сілы!
I кажа сом: «Заклікаць гаруна!
Шчупак, пазавіхайся!»
— У момант я спалю, як з перуна!
А ты, карась, трымайся!

VI

Прывялі карася пад канвоем,
Абступілі яго шчыльным роем.
Плотачка як глянула,
Ледзь на дно не канула:
Такі ж ён няшчасненькі,
Кругленькі, блішчасценькі.
Лін паплыў пад лозы
Выцерці там слёзы.
Нават сом крануўся,
Хвост яго сагнуўся,
Вусы задрыжалі
Ад такога жалю.

Пытае сом лагодна,
Быццам бацька родны:
— Ну, як жывеш, карась?
— А так сабе, нядрэнна:
Качаюся, як князь,
Прысмакі ем штодзенна.

Здзівілася тут грамада:
— Вось выпаліў, дык выпаліў, брыда!
— Цікава, — кажа сом, — цікава!
Здзівіў ты нас, карась, яй-права!..
Ну, а скажы: ты смуцішся ці не?
— Чаго смуціцца мне?

Не ведаю такога пачуцця —
Цярпець я не магу ні смутку, ні ныцця!
I часу не хачу на глупства траціць:
За гэта мне ніхто нічога не заплаціць.
Здзівіўся сом:
— Не хочаш траціць часу?
На што ж ты траціш час?
— А вось які мой сказ:
Люблю паэзію, жыцця майго акрасу,
I з ёю я не ведаю згрызот:
Паэзіяй я смутак адганяю,
Зашыюся ў чарот
I вершы там складаю.
Здзівіўся сом, ускінуў вочы язь
I кажа карасю:
— Паэце наш, карась!
Гаворыш складна ты,
Паслухаць нават люба,
Мы слухалі, разявіўшы раты,
Хоць ты адказваў досыць груба.
Аднак хачу цябе спытаць:
Што будзеш ты спяваць,
Як часам кульганеш
Ды на патэльню пападзеш?
— Папаўся, брат-карась!
Паэзія тут — лясь!
— Не згодзен з вамі, грамадзяне!
Калі той час настане
I лягу я ў скавараду,
Дык вусам там не павяду:
Люблю я песціцца ў смятане!

Сом смяецца:
— Няхай ты згары!
Дзівакі, як відаць, песняры,
Мабыць, розум у іх слабаваты.
Падавайся, карась, ты дахаты.
Пачакай! Ці не чуў ты, нябога,
Хто ж гаруе, пакутуе многа?
— Пра пакуты чарот мне шумеў,
Але слухаць я часу не меў.

VII

Паслалі дэлегацыю:
— Плывіце вы ў чарот!
Пра гора хай раскажа нам, —
Паслухаць хоча сход.
Прыгожых пара плотачак,
Акуньчык і кялбок
Чароту пакланіліся
I кажуць:
— Галубок!
Паслалі нас, чароцейка,
Ад рыб'яй грамады
Прасіць цябе і кланяцца,
Каб вызваліў з бяды
Пакутніка няшчаснага,
Што ўздымаў паміраць —
На сонейка на яснае
Не хоча пазіраць!
Скажы яму па-шчырасці,
Як цяжка табе жыць,
Што раку сорам скардзіцца,
Смуціцца і тужыць.
Дык будзь жа ласкаў, міленькі,
Паслухай, паслужы:
I мудрасць сваю ты яму
I гора пакажы.

— Ша-ша! шу-шу!
Упартасць я скрышу
Рачыную, зацятую:
Нягодамі багатую
Я долю раскажу —
Зражу!
Шу-шу!
Сшу-шу!
Ша-ша!
І-ша!

VIII

Рак сядзіць у нары,
Высунуўшы клешні,
I не есць ні ікры,
Ні тае яешні.
Ну, чакай жа, брат рак:
Вунь ідзе чароцік!
Рыба валіць пад гак,
Расчыніўшы роцік.
Плёх стаіць на вадзе,
Няма месца нідзе.

Стаў чарот у позу
Супраць вербалозу:
— Ша-ша! шуш-шу!
Увагі, рача, я прашу...

Рача, рача! Ёсць на свеце
Многа нешчаслівых;
Вылезь з норкі, рача-квеце:
Смутак твой — не дзіва.

Я — гаротнік, якіх мала,
Ты паслухай толькі:
Я на грунце нетрывалым
Распускаю голькі.

Распускаю іх вясною:
Вее халадэча,
Выюць ветры нада мною,
Ломяць мае плечы.

Я адзін, няма заслоны,
Не затуляць лозы,
А мой лісцік, мой зялёны,
Смокча тля, стракозы.

Я б хацеў стаць як калода, —
Быць магутным люба.
Не судзіла ж мне прырода
Стаць мацней ад дуба.

Рача, рача! Ой, кароткі
Век мой чараціны!
Як жыву я ў час паводкі —
Не відно чупрыны.

Прыйдзе восень, пажаўцею,
Быццам бы з жаўтачкі.
Вось увага, дабрадзею,
Долі той, лайдачкі!

I на лёдзе на падсцілку
Палажу я косці.
А хто прыйдзе на магілку,
Што на тым пагосце?

Рача, рача! Ёсць на свеце
Многа нешчаслівых...
Вылезь з норкі, рача-квеце, —
Смутак твой — не дзіва.

I заплакаў тут
Наш чароцік горды.
Рак-вусач — ані шэп!
Быццам камень, цвёрды!

IX

Вось бяда, дык бяда!
Што ты скажаш, грамада?
Справіцца з бядою
Можна грамадою.
Трэба рукі прылажыць,
Каб наш рак застаўся жыць.

Каб не траціць лішніх слоў,
Зноў хацелі слаць паслоў,
Ды, на шчасцейка, якраз
Плыла качачка ў той час.
Выклікаецца яна
Абразуміць гаруна.

— Дзякуй табе, качанька!
Патурбуйся, мілая!
Памірае рачанька,
Клешня ён двухвілая,
Галава упартая,
Нікуды не вартая.

Разважалі яго мы —
Ён ні слова, як нямы!
Весяліў і акунёк,
Весяліў і чараток,
Весяліла плотачка, —
Паспрабуй ты, цётачка!

X

Рак сядзіць у нары,
Высунуўшы клешні,
I не есць ні ікры,
Ні тае яешні.
Сцеражыся ж ты, рак:
Вунь ідзе, брат, качка!
Рыба валіць пад гак,
Там цяпер гарачка.
Плёх усцяж па вадзе,
Няма месца нідзе.
I залапатала
Крыллямі тут качка,
Ды вось так сказала
Гаруну бядачка:
— Рыбка непакоіцца
З гэтакага суму,
Сэрца яе кроіцца,
Бо што ты надумаў?
Ой, занадта многа ты
Носішся з сабою!
Справа варта рогату,
Параўнай з маёю.
Я хоць і жанатая,
А жыву ўдавою.
Ой, жыццё праклятае
Не дае развою!
Ранняю вясенькаю,
Як сяляне ў поле
Выедуць з сявенькаю,
Я адна-адненькая
Шворуся па доле
I шукаю купінкі
Зацішной і дзікай,
Аглядаю рупненька
З боязню вялікай
Кожную мясціначку,
Кожненькую гатку,
Дзе б мелі спачыначак
Дзеткі-качаняткі.
Без мужчынскай помачы
Я майструю хатку,
Галовачку ломячы
I дзюбок-лапатку.
А мой качар шэранькі
Знаць мяне не знае:
Б'е, скубе мне перанькі,
Я ж цярплю — адна я!
А як дзетак выведу,
Клікну іх на воду,
Дык сустрэну злыбеду,
Гора-перашкоду.
На жыццё качынае
Робяцца замахі.
Век трасуся, гіну я!
Мучаць сэрца страхі...
Ой, ды няма ліку ім,
Горкім тым падзеям!
Ды не робім крыку мы,
Скардзіцца не ўмеем.
Дык уваж ты клопаты,
Рыбіны заходы.
Гэта расшалопай ты,
Кінь згрызоты-зводы!
Нарабіў грамадзе
Клопату па вушы.
Вусам рак не вядзе,
Хоць бы клешняй рушыў.

XI

Ах, бадай жа ён скіс,
Гэты рак вусаты!
Па-над берагам звіс
Сум яго зацяты!

I няўжо ж, грамада,
Не дасі ты рады?
Проста смех і бяда
З гэтакае звады!

Слухаў бусел, маўчаў,
Думаў, а нарэшце
Чаплі штось прабурчаў,
Нібы зяць да цешчы.
Чапля крыллем лоп-лоп —
I ляціць да рыбы.
Мусіць, бусел на троп
Тут навёў без хібы.

Даюць чаплі слова,
Вось яе прамова:
— Сябры! Рэчка — наша агульная справа.
Ды пайшла ўжо нядобрая слава,
Што рыбы, птушкі і травы
I матылі над гакам
Не справяцца з тым ракам.
Папрабуем заклікаць жыта,
Прывяду яго сама і — квіта.
Калі рак і яго не паслухае,
Тады кія занюхае!
Рыба, збіўшыся пад мосцікам,
Папляскала чаплі хвосцікам.
— Дзякуй табе, чапленька!
Патурбуйся, родная!
Памірае рачанька,
Галава нягодная!

ХII

Рак панура сядзіць
I на свет не глядзіць.
Сцеражыся ж ты, рак:
Вунь ідзе, брат, жыта!
Рыба валіць пад гак,
Сом храпе сярдзіта.
Плёх усцяж па вадзе,
Няма месца нідзе.
Каліва ржаное,
Спелае, буйное
Стала над вадою
I сказала: «Рача!
Скрыўджан ты, няйначай,
Нейкаю бядою.
Але ты паслухай, дружа:
Ой, па свеце ходзіць сцюжа,
Ой, халодзіць яна дужа!
Ветрам дыша, снегам сцеле,
Ледзь душа трывае ў целе.
Надыходзіць старасць-восень,
З воч знікае неба просіць,
Віснуць ніці з хмарных кросен,
А мяне нясуць у поле,
Рассыпаюць ды на ролі
З саламянае сявенькі
У халодны дол пусценькі.

Усё чыста з поля знята —
Там адны мае зярняты.
А той вецер дзікім свістам
Дзьме па полі, полі чыстым,
Усцілае жоўтым лістам
Мае шоўкі, мае руні
Ды халодных хмар насуне.
Золкасць, зыркасць і плюхота,
Безлюдзь, смутак, адзінота.
Скубуць мае руні-шоўкі
I авечкі і кароўкі,
Бо няма ім больш спажывы,
Бо сабраны травы, нівы.

А там сівер дыхне злосна!
Ой, як страшна стане, млосна!
Ткуць марозы кужаль белы,
Засцілаюць ім свет цэлы,
Убіраюць дол змярцвелы.
Мае шоўкі, мае руні
Крышыць злы мароз-дзядуня.

Пад абрусам тым кужэльным,
Пад тым холадам пякельным
Я ляжу, сплю сном смяртэльным.
Ды надыдзе зноў вясенька,
Маладзічка весяленька,
Шумным спевам пройдуць воды,
Зноў павее ветрык згоды,
Маім шоўкам, маім руням
Дасць жыццё вясна-красуня.

Я зязюлька ж крыкне ў гаю,
Я на сонцы заіграю
I пучочкі выганяю.
Вецер бегам несупынным
Гоніць хвалі срэбрам плынным,
Шоўкам сцеле на загоны,
А я толькі б'ю паклоны
На мяжы траве-кудзельцы,
Ветру, сонцу і зямельцы.
Ой, падыдзе ж тое лета —
Жоўтым шоўкам я адзета.
Прыйдуць жнейкі-маладзічкі
I дзяўчаты-чараўнічкі,
Зрэжуць колас мой буйненькі
Пад звон песень галасенькі:
«Пара зямлю адмыкаці,
Пара росу выпускаці».
Як мост, лягу я на просце.
Вязуць з поля, ды не ў госці,
Паб'юць цэпам мае косці,
Мае зернеткі пасушаць,
Камянямі іх падушаць.
Ой, мае ж вы шоўкі-руні!
Ой, пабілі ж мяне ў клуні!
Пакрышылі, памалолі,
Не далі мне жыць на волі!
У той дзежачцы дубовай
З жоўтай клёпачкай альховай
Расчыняюць хлябок новы,
Расчыняюць на вадзіцы
З беленькай мае мучыцы.
Мяне ў дзежцы месяць-месяць,
Перавернуць разоў дзесяць
Ды настольнічкам завесяць.

А печ паляць дачырвона,
Гляджу ў страсе я здзіўлёна.
Ой, ды чым я вінавата?
Кіне ў печ мяне лапата,
Дзе агнём усё пранята.
Я ў агні тым абамлею,
Пажаўцею, учарнею.

I вось толькі як вадзіцай,
Не вадзіцай, а жывіцай
Мяне ўмые маладзіца,
Тады толькі свет пабачу...
Каму ж горай з нас, мой рача?
I сказаў тут рак-вусач:
— Грамада! Ты мне прабач!
Мая журба ў прах пабіта —
Зваявала мяне жыта,
I ад гэтае пары
Прападай мой сум стары!

* * *

Рыба з радасці такой
Пайшла ў скокі талакой,
А за ёю пташкі,
Наварыўшы кашкі
З спеленькіх пурышак
I з малінак — пышак;
А за птаствам — мошкі,
Падабраўшы крошкі;
За мошкамі — дрэвы,
Распачаўшы спевы;
За дрэвамі — травы
Ладзяць баль цікавы.
I прыйшлі музыкі
Чарадой вялікай.

Граў на скрыпачцы камар,
На дудачцы — чмель-дудар,
Хрушч узяў басэтлю,
Задае там пытлю.
Шэршань барабаніць,
Камарыка ганіць:
«Пайшоў вон! Пайшоў вон!
Ты не гэты бярэш тон!»
Муха на цымбалах
Струны калыхала,
Авадзень на леры
Выцінаў без меры,
А чырвоны конік
Жарыў у гармонік.
Сеў цвіркун
На чыгун
Ды тне на кларнеце,
А жучок-чарнячок
Пачаў песні пеці.
I так хораша спяваў,
Што зусім прычараваў
Тую бабку-Гапку,
Што надзела шапку.
Выскачыў журавель,
Як Піліп з канапель,
Напалохаў жабку,
Адтаптаў ёй лапку.
Пайшлі ў скокі сотні пар,
А за імі і камар
Бусла спрытна падхапіў,
Буслу ногу зачапіў,
На мазоль наступіў.
Драчык песняй скончыў баль
I дашчэнту знішчыў жаль.
Тут дайшлі мы да канца,
Дайце ж чарачку вінца,
А не, —
Дык папляскайце хоць мне!

Алесь Пісьмянкоў  Пра цара Міхалку, што любіў мёд змалку 

Ну й дзянёк! Дзянёк на славу!
Але мы спяшаем – справы.
Глянь налева, глянь направа –
Скрозь развешаны аб’явы:
Сход сягодня ў бары!
Усе на сход, на сход, сябры!
Чуеш, каркаюць вароны:
“Цар–р адр-окся ад кар–роны!”
А сарокі – злыя цёткі. –
На хвасце разносяць плёткі.
- Цар адрокся ад кароны?
- Што ўзяць з дурной вароны!
- Што вядома ёй пра ўладу…
- Мець уладу й дурань рады!
А мо лепш, чым слухаць плёткі,
Што разносяць злыя цёткі,
Нам самім на сход падацца
І там праўду ўсю дазнацца?

Пасядзім і мы на сходзе,
Як гавораць у народзе.
Ціха! Ціха! Больш ні слова!
Выступае цар з прамовай:
- Уладар я ваш Міхалка
Больш не буду вам царом,
Бо я марыў, дзеткі, змалку
Быць у лесе пчаляром.
І завылі ўсе звяры:
“Не хадзі ў пчаляры!
Без цябе мы ўсе памром,
Будзь нам, бацюхна, царом!”
І – ударылі чалом.
- Бачу, бачу: я вам люб,-
Сцёр слязу Міхалка, -
Мёдаліз і мёдалюб
Быў яшчэ я змалку.
І цяпер я круглы год
Толькі і думаю пра мёд.
Я нямоглы і стары,
Адпусціце ў пчаляры…
Зноў завылі ўсе звяры:
“Не хадзі ў пчаляры!
Без цябе мы ўсе памром,
Будзь нам, бацюхна, царом!”
І – ударылі чалом.
Уздыхнуў Міхалка горка
І далей павёў гаворку:
- Эх вы, дзеткі, мае дзеткі,
Каб пайшоў я ў пчаляры,
Вас ні ўзімку, ані ўлетку
Не калолі б дактары.
Нават хітрай Лісаветцы,
Хоць і шкодзіла цару,
А ўсё ж, мілая кабетка,
Медавухі навару.
І цябе, сарока–цётка,
Запрашу на званы пір,
Хоць хацеў за злыя плёткі
Высылаць цябе ў Сібір.
І ваўка–ваяку з зайцам
На піры тым паміру…
Ну, панове, вырашайце,
Вырашайце, гавару!

Доўга думалі звяры
На тым сходзе ў бары
І надумалі пад вечар:
“Хай мядзведзь нас мёдам лечыць!”
Ох, і рады быў Міхалка,
Бо любіў мядок ён змалку.

Алесь Пісьмянкоў  Ліс-разбойнік 

Ліс прачнуўся рана–рана.
Дрэмле бор, сняжком прыбраны.
Дрэмлюць сосны, дрэмлюць хвоі,
Ліс жа марыць аб разбоі.

Ой, разбойнік ліс, разбойнік!
Ён вядзе з усімі войны:
То ганяе зайку ў лесе,
То ў чужую хатку лезе.

А вяртаецца з разбою –
Рыжы хвост стаіць трубою!
І баяцца ўсе звяры
Паўз яго хадзіць нары.

Толькі вожык – самы храбры –
Ад яго яшчэ не драпаў.
Ён сказаў аднойчы лісу:
- Лепш, разбойнік, адступіся!

Ну а ліс смалою лезе.
- Гаспадар я, - кажа, - ў лесе,
А з такіх, як ты, харобрых,
Я абед гатую добры…

Носам тыцнуў у іголкі –
Цэлы месяц жыў на зёлках.

Сямён Аляхновіч  Мядзведзь і Каза (байка) 

У лесе, ля разложыстага дуба
Каза была загадчыцаю клуба.
На сонцы ляжа, скочыць у цянёк,
Глядзіш – і прамільгне дзянёк.
А справы не ідуць – яна не вінавата!
Абы ішла зарплата.
У клуб жа не ўвайсці, бо разваліўся ганак,
На вокнах павукі навешалі фіранак,
А колькі смецця, колькі бруду –
Аб гэтым гаварыць не буду.
Дзе адпачыць культурна? Недзе?
Звяры наважылі звярнуцца да Мядзведзя -
Ён старшыня ляснога камітэта,
Няхай і вырашыць пытанне гэта.
Аб справах аб такіх даведаўшыся ледзь
Ад злосці аж зароў, раз’юшыўся Мядзведзь:
“Ды я яе, мярзотніцу…” Але не даказаў
З’явілася як раз сама Каза,
Мядзведзь быў вымушан, як кажуць, збавіць тон
(Каза ж яму даводзіцца кумой).
Зусім інакш павёў размову ён:
“Віна, як бачыце, і не Казы самой,
Хоць ёй, вядома, не хвала –
Віна ў гэтым большая Вала,
Бо ёй ён часам лекцыі чытае,
Дык за сабою клуб не падмятае.
Здаецца ясна. Годзе.
Але скажу, як кажуць у народзе:
“Валі на бурага – і ён падвядзе”
Чаму ж і не сказаць Казе?

Таццяна Дзям'янава  Казачка пра зязюлю 

А вы такую казку чулі?
У дальнім лесе ў даўні час
Жыла-была адна зязюля…
Вось пра яе і будзе сказ.

Яна гарэзай-весялухай
Між іншых птушачак расла,
Але бацькоў сваіх не слухаць
Яшчэ з маленства пачала.

Што ні гавораць ёй – не чуе.
Час не марнуючы ў гняздзе,
Дзе хоча лётае, начуе,
Жыццё разгульнае вядзе.

А прыляціць – усё сваволіць,
Трасе какетліва хвастом
І, каб не трапіць у няволю,
Ізноў кідае родны дом.

Так лета, восень прамільгнулі,
Зіма… Вясна пчалой гудзе…
Ў пачатку ліпеня ў зязюлі –
Ужо нашчадак у гняздзе.

Заўжды галодны, жаўтароты,
Разявіць дзюбу – і пішчыць…
А гора-маці не ахвота
І чарвячка яму злавіць.

Зязюля сораму не мае.
Ну што ёй звод птушыных норм!
Яна сыночка падкідае
Ў гняздо чужое - на пракорм…

І з той пары зязюля яйкі
Хавае ў гнёзды іншых птах...
І гэта - праўда, а не байкі!
Ўжо гэтак склалася ў вяках!

Але жыццё прабегла зграяй…
Няўмольны час абтрос галлё…
Зязюля – хворая й старая –
Шукае дзіцятка сваё.

Шукае, кліча... Ў наваколлі -
“Ку-ку! Ку-ку!” – і… цішыня…
Дранцвее лес, нямее поле…
“Ку-ку! Ку-ку! Дык гэта ж я!”

Вось так і носіцца па свеце:
Крычыць то ў тым, то ў тым баку…
Ды свет маўчыць… І толькі вецер
Разносіць сумнае “Ку-ку!”

Якуб Колас  Савось-распуснік 

I
Вось што, дзеткі, мае краскі:
Што хадзіць за многа міль?
Можа лепей замест казкі
Расказаць вам адну быль?
Згодны?
Добра.
Ну дык вось:
Зваўся хлопчык наш Савось.
Ой, і быў жа ён дураслівы!
У сад лазіў па грушы, па слівы,
Дзіркі ў градах рабіў —
Моркву вырваць любіў,
I маку ён скручваў галоўкі, —
Ну, на гэта быў страх які лоўкі!
А рукі ў яго не мыты,
А сам ён сярдзіты,
Такі задзірака,
Такі забіяка,
Буян,
Грубіян.
Зачэпіць старога,
Пакрыўдзіць малога, —
Такі ўжо нягоднік,
Ды гэтакі шкоднік!
Бегаў загуменнямі,
Кідаўся каменнямі,
Пападаў у шыбы, —
Хоць гані з сялібы!
Меў на зло смякалку, —
Зніме з вежы галку,
I такі гарачка,
Няхай яго качкі!

II

У Савосева суседа
Быў пярэсценькі каток,
Выхаванец Паўла-дзеда,
Такі слаўны пестунок!
Нос чарнявы,
Хвост бялявы,
Задзірасценькі;
Кіпцік-шчыпчык
Заграбасценькі;
Лапкі-драпкі
Машастовыя,
А шарсціначкі
Шаўковыя;
Губкі, зубкі
Адмысловыя;
Вусы-русы
Патырчастыя;
Тая спінка,
Як націнка,
Выгінастая.
Вушкі-слушкі
Не мыляюцца,
Вочкі ў ночку
Запаляюцца.
Ну, такі каток харошы,
Як драпянка за тры грошы!
Хадзіў коцік пад масток,
Лавіў рыбку за хвасток,
Потым дзеду ён на печы
Казкі-байкі варкаваў,
Белым хвосцікам дарэчы
Тахты спевам адбіваў.
Коцік з дзедам жыў у згодзе,
Не сварыліся за печ.
Быў раз коцік на паходзе —
На мышэй падняў ён меч!
Шоў каток з паходу,
Разагнаўшы мышак,
I сеў на калоду
Пад стрэшку ў зацішак.
Грэе сабе спінку,
Мордачку і лапкі.
Зірк — Савось з будынку
Выскачыў без шапкі!
За Савосем — Рудзька.
— Кусі ката, цюцька!
Коцік бедны ўвесь жахнуўся,
Ды на шчасце быў тут плот,
А пры плоце дуб, — і кот
Толькі фыркнуў, мільгануўся
I на дубе апынуўся.
Сеў каток
На дубок,
Кажа забіякам:
— Эх, Савось, шалапай!
Ты мяне не чапай
I не цкуй сабакам!
Не ўдалося Савосю
Катка падкусіць
I прыйшлося Антося
На помач прасіць.

III

Вось Савось
I Антось
Сталіся дружакі.
Каля клуні стаяць,
На ліхое таяць,
Закідаюць знакі,
Як злавіць ім катка
I аддаць з малатка
Рудзьку на расправу.
Падшывальцы ж яны,
I іх розум дурны
Выдумаў забаву!
А па тэй нарадзе
Саўка торбу крадзе,
Анцік — хлеб сабаку.
А каток на печы
Сеў, як той старэчы,
Яму і не ў знаку.

Эх, пярэсценькі каток!
Сцеражыся ты, браток!
Не хадзі ты па надворку,
Не хадзі гуляць на горку —
Там бяда цябе чакае,
Сам не ведаеш якая.
Асцярожненька хадзі,
За Савосем ты глядзі,
Бо Савось замысліў штось,
Нездарма з ім і Антось.

Затаіўся ў кутку
Наш Савось і катку
Замаўляе зубы
Для кацінай згубы:
«Ах ты, коцічак мой!
Які файны ты, ой!
Што за спіначка!
Ну, карціначка!
Ідзі, коцік, да мяне,
Не пакрыўджу цябе, не!
А якія вочкі!
Бачаць сярод ночкі.
А якія лапкі!
Ды як яны цапкі!
Ах ты, мой каточак,
Чорненькі насочак!
Ідзі ж, коцік, да мяне:
Не пакрыўджу цябе, не».

Яўкнуў коцік, выгнуў спінку,
Хвост падняў, як корбу,
Але ў тую жа хвілінку —
Шусь каток у торбу!

IV

I катка панеслі ў поле,
А там чыста — ні кусточка,
Ні хвілінкі, ні дубочка,
Адны межачкі ды ролі.
Няма дзе катку схавацца:
Чуць сінее лес далёкі,
I сяло за тры валокі, —
Як катку там ратавацца?

Плача ў торбе коцік, плача:
— Мяў, мне душнаі Мяў, мне цесна!
Б'ецца сэрцайка балесна,
Бо мне грозіць смерць, няйнача!
Кот бурчыць і гурчыць,
Лапамі дзярэцца,
А Савось хоць бы што —
Цешыцца, смяецца.
— Ну, спыніся, Антось,
Падзяржы сабаку:
Толькі выпушчу ката,
Цкуй тады ў атаку.
Адышоўся Савось,
Анцік прытаіўся,
I тут коціку астрог
Раптам адчыніўся.
З торбы выскачыў, прысеў —
Трэба ж разглядзецца.
Зірк — там рудзька! Што рабіць?
Дзе яму падзецца?
— Цкуй! Пускай! — крычыць Савось.
— Кусі ката, Рудзька!..
Ша! чаго ж так закрычаў
Наш Савось нялюдска?
Глянуў Анцік — вось дзівота!
Вось дзе ліха, вось бяда!
Што зрабіла ім дурота
I што сталася з ката!
Вось папаліся дзе змоўцы —
Проста шкода малышоў:
На Савосевай галоўцы
Коцік схованку знайшоў!
Лямантуе бедны Саўка,
Ашалелы, чуць жывы:
Кот упіўся, ну, як п'яўка,
I не знімеш з галавы!
Запусціў кіпцюр у скуру
Аж да самае касці.
Скача Саўка з таго дуру
Ды крычыць: «Пусці! Пусці!»
Рудзька круціцца навокал,
Брэша, цапае катка.
Ай, Савоська, ты мой сокал!
Справа дрэнна і брыдка!
Ой, нагараваліся,
Ой, бяды набраліся
Хлопцы з тым катом!
З поля як вярталіся,
Людзі з іх смяяліся,
Ды дружна, гуртом.
Шоў Антось уперадзе,
Рудзьку вёў на прывязі,
Пазіраў уніз,
А Савось наводшыбе,
На галоўцы з коцікам,
Шэпчучы: «Кіс-кіс!»
I хоць ён не піянер,
А чырвоны меў каўнер.

Можете прочесть Пушкина на белорусском:

Аляксандр Пушкін.   Казка пра папа і Доўбню-мужыка. 

Жыў-быў поп,
Талаконны лоб.
Пайшоў поп на кірмаш: прагуляцца
Ды таннейшага тавару папытацца.
А насустрач яму Доўбня шыбуе.
Шпацыруе, куды ногі кіруюць..
"Што, бацька, так рана падняўся?
Чаго абшукаўся? "
Кажа поп: "Трэба мне працаўнік:
Кухар, конюх і будаўнік.
А дзе знайсці мне такога
Майстру не занадта дарагога?"
Доўбня кажа: "Паслужу табе слаўна,
Працаўнік я старанны і спраўны.
Адпрацую год – табе тры пстрычкі,
А кармі мяне, бацька, кашай пшанічнай. "

Прызадумаўся поп,
Пацірае лоб.
Невядома яшчэ, які ў Доўбні пстрык!.
Ды поп на авось спадзявацца звык.
Вось і кажа поп Доўбню: "Ладна.
Не будзе нам абодвум накладна.
На маім падворку пажыві-ка,
Свой імпэт ды спрыт мне пакажы-ка! "

Жыве Доўбня ў паповым доме,
Спіць сабе на саломе,
Есць ад пуза - за чатырох,
А працуе – дык за сямёх.
Да святла працы ў яго даволі:
Каня зацугляе, узарэ поле,
Печ затопіць, усё нарыхтуе, закупіць,
Яечка спячэ ды сам і аблупіць.
Пападдзя на Доўбню не нахваліцца,
І папоўна на яго заглядаецца,
Стаў папёнак яго зваці таткам -
Кашу заварыць, няньчыцца з дзiцяткам.

Толькі поп адзін Доўбню не любіць,
Аніколі не прыгалубіць,
Пра адплату штодня прыгадае;
Час бяжыць, і тэрмін выбягае.
Поп не есць, не п'е, па начох не спіць,
Бо папоўскі лоб загадзя трашчыць.
Вось ён пападдзі прызнаецца:
"Так і так: і што мне застаецца?"
Баба кемлівая ад прыроды.
Кажа мужу: “Ёсць верны сродак!”
Закажы Доўбню службу звыш яго сіл,
А патрабуй, каб дакладна зрабіў.
З Доўбні ты пасмяешся на славу,
Так і выбавіш лоб ад расправы."

Стала на сэрцы папа весялей,
Стаў ён на Доўбню пакрыкваць смялей.
Вось ён крычыць: "Дзе ты ўжо знік,
Доўбня! Гультай ты, а не працаўнік!
Слухай: плаціць абяцаліся чэрці
Мне падаткі да самай маёй смерці;
Лепшага прыбытку не жадаў бы,
Ды за тры гады ні гроша не спагнаў з іх.
Сваю кашу як даскрабеш ты,
Забяры-ка ты ў чарцей мой чынш дарэшты".

Доўбня з папом дарма не спрачаўся,
Проста да сіняга мора падаўся;
Там ён стаў вяроўку круціць
Ды канец яе ў мора мачыць.
Паказаўся з мора стары бес.
"Доўбня, ты чаго да нас залез?"
“Матузом хачу мора муціць,
Вас, праклятае племя, круціць!”

Беса старога ўзяла тут маркота.
"Скажы, за што? Якая нагода?"
- Як за што? Вы падаткаў не плацілі,
Тры гады таму свой тэрмін прапусцілі;
Час адказ трымаць! Вось будзе нам пацеха,
Ну, а вам, нячыстым, стане не да смеху!
"Доўбнюшка, ты мо’ хоць крышку пачакаеш?
Вер, спаўна ты ўсе падаткі атрымаеш.
Пасядзі, пакуль прышлю да цябе ўнука."
Сам мяркуе: "Доўбню падмануць не штука!"

Паказаўся з вады бесянятка.
Яўкае, бы дробны кацянятка.
"Добры дзень вам, Доўбня-мужычок;
І які спагнаць хацелі вы аброк?
Пра падаткі не было ў нас нават чуткі!
Век жылі мы тут, не ведаючы смутку.
Добра ўжо, бярыце ўсё па дамаўленню,
Непарушнаму між намі пагадненню.
Каб надалей не было нікому гора,
Хто хутчэй з нас абярнецца вакол мора -
Падчыстую забярэ сабе аброк.
Там, унізе, завязалі ўжо й мяшок."

Засмяяўся Доўбня хітра:”Вось дык маеш!
Гэтак сам ты мае грошы атрымаеш?
Але дзе табе са мною-та цягацца,
Не здарма жа стаў я Доўбням называцца.
Гэткага паслалі супастата!
Пачакай-ка ты майго малога брата."
Доўбня пайшоў у бліжэйшы лясок,
Злавіў двух зайцоў, пасадзіў у мяшок.
Да мора ён зноўку прыходзіць,
Ля мора чарцятка знаходзіць.
Выцягвае першага зайку:
"Ну-ка, станчы нам пад нашу балалайку!
Ты, чарцятка, яшчэ маладзенькі,
Са мною цягацца слабенькі;
Я не стану з табой часу марнаваць.
Паспрабуй спачатку брата абагнаць.
Раз, два, тры! Даганяй-ка! "
Пабеглі нячысцік і зайка:
Нячысцік па беразе марскім,
А зайка - у лясок напрасткі.

Так далёка і чорт бегаць не звык.
Засопся, небарака, высалапіў язык…
Прыбягае да Доўбні чарцятка,
Мокры бы мыш, абціраецца лапкай,
Думае: справу спаўна зладзіць.
Зірк - а Доўбня зайчыка гладзіць,
Прыгаворваючы: "Братка мой адзіны,
Стаміўся, родны! Адпачні хвіліну!"
Бесянятка аслупянеў.
Хвосцік падцяў, нібыта здрабнеў.
На браткоў пазірае бокам.
"Пачакай, схаджу па аброк…"
Пайшоў да дзеда, кажа: "Прапаў!
Меншы Доўбня мяне абагнаў!"

Чорт стары стаў тут думаць думу.
Доўбня ж нарабіў такога шуму,
Што ўсхадзілася сіняе мора.
Вось дык гора чарцям! Вось дык гора!
Вылез чарцятка: "До’ ўжо, мужычок,
Вышлем табе мы гэты мяшок,
Толькі слухай. Бачыш палку гэтую?
Выберы сабе любую мету.
Хто найдалей палку закіне,
Той і чынш панясе на спіне.
Што ж? Ці ручкі звіхнуць баішся?
Што чакаеш? "
“А ну, прыцішся!
Бачыш хмарку? Закіну палку,
Ды й пачну з вамі, бесамі, звалку!”

Пералякаўся чорцік дый даў нырца
Дзеду скардзіцца на Доўбню-малайца.
А Доўбня над морам шум падымае,
Чорту вяроўкаю зноў пагражае.
Вылез нячысцік: "Што сілы марнуеш?
Будзе табе чынш... "
“Не, до’ ўжо, не надурыш! -
Кажа Доўбня.- Умовы я сам прызначу,
Задам табе, чарцяку, задачу.
Паглядзім, якая ў цябе сіла.
Бачыш, там сівая кабыла?
Кабылу падымі-ка ты,
Ды нясі яе паўвярсты;
Пранясеш кабылу - чынш ужо твой,
А не адужаеш - будзе ён мой!”
Небарака-бес
Пад кабылу падлез,
Напінаўся ён,
Надзімаўся ён,
Прыўзняў кабылу, два крокі ступіў,
На трэцім зваліўся, прытомнасць згубіў.
А Доўбня яму: "Дурнаваты бес,
Куды ж ты са мною дужацца лез?
Ты і рукамі знесці не змог,
А я, паглядзі, панясу паміж ног ".
Доўбня ўраз на кабылу сеў
Ды вярсту праскакаў, ажно пыл курэў.

Зноў да дзеда падаўся нячысцік:
Перамог яго Доўбня чыста!
Што рабіць? Чэрці склалі аброк
Ды на Доўбню ўзвалілі мяшок.
Ідзе сабе Доўбня, прытопвае,
А поп на ложку падскоквае,
За пападдзю хаваецца,
Са страху перагінаецца.
Доўбня-мужык яго адшукаў,
Плату за службу запатрабаваў.
Няшчасны поп
Падставіў лоб…
З першага пстрыку скочыў поп да столі;
З другога пстрыку пазбавіўся волі;
А з трэцяга пстрыку такога
Выбіла і розум у старога.
А Доўбня ўздыхаў: “Жыў ды жыў бы,
Каб не гнаўся, поп, за таннаю пажывай!"

Пераклад Алены Церашковай, 2011.

И ещё много разной литературы. Если актуально для кого-то, буду добавлять.

+1

24

Зайка написал(а):

У моего сына была воспитательница в детском саду, которая разговаривала с детьми на белорусском.

Зайка, и у меня в саду была такая воспитательница. Так вот эта фраза

Зайка написал(а):

"Можна iсцi да хаты? Да пабачэння."

для нас, детей, была абсолютной абракадаброй. Мы ее так и говорили: "Можнаiсцiдахатыдапабачэння." 8-) Но со временем стали понимать.

0

25

Зайка написал(а):

Там малый на украинском болтал всё время, мой с ним два-три дня погулял, так и сам заговорил.

вот  самый  прикол  украинский  знает  и  любит  смотреть  на  укр.программы)))))))))))))))))  даже  болтает  на  нем))))) а  свои  каналы    игнор  полный))))))

0

26

Думаю, что многим, кто на самом деле заинтересован в изучении языка, интересно будет прочитать классику детской литературы по-белорусски

Классика

Муха-Цакатуха
Муха, Муха-Цакатуха,
Залацістая пяюха!

Муха сьцежкаю ішла,
Муха грошыкі знайшла.

На кірмаш – глядзець тавар,
Там набыла самавар:

“Запрашаю, прусакі,
На гарбатку й піражкі!”

Прусакі сьпяшаліся,
Гарбаткі напіваліся,

А кузуркі
Па тры кубкі
З абаранкам,
з малаком:
Сёньня Муха-Цакатуха
імяніньніца!

Потым блошкі прыскакалі
Боцікі прэзэнтавалі.
Боты незвычайныя,
Спражкі дужа файныя.

Завітала ў госьці
Панначка-пчала,
Вузавага мёду
Мушачцы дала...

“Ах, краса-мятлушачка,
Зьежце булкі з макам.
Ці недаспадобы Вам
Нашыя прысмакі?”

Раптам нейкі сівачок
Павучок
Нашу Муху цап –
І ў куток, -
Хоча бедную забіць,
Цакатуху загубіць!

“Дарагія госьці, памажыце!
Злодзея ліхога засячыце!
Частавала я вас,
І паіла я вас,
Не пакіньце мяне
У апошні мой час!”

Ды жукі-чарвякі
Забаяліся,
Па шчылінах-кутох
Разбягаліся:
Пчолкі
У кашолкі,
Жук
У капшук
А кузуркі – за шафу хавацца
Аніяк не жадаюць змагацца!

І ніхто нават
не паварушыцца:
Прападай-памірай.
Маладзіца!

Ну а конік, ну а конік!
Быццам невялічкі коньнік,
Скок, скок, скок!
У хмызьнячок,
За масток -
Ды маўчок!

А злодзей зусім не жартуе,
Павучыньнем ахвяру
Мацуе,
Іклы вострые ў сэрца
Ўсаджае
І кроў ейную выпівае.

Муха крычма крычыць,
Ухіляецца,
Ну а злодзей маўчыць,
Ухмыляецца.

Раптам неадкуль ляціць
Дробненькі Камарык,
У руцэ агнём гарыць
Дробненькі ліхтарык.

“Дзе забойца? Злодзей дзе?
Не схаваецца нідзе!”

Ён ляціць да Павука,
Шаблю ён вымае
І таму на ўсім скаку
Кумпал адсякае!

Муху за руку бярэ
Да вакна яе вядзе:
“Я забойцу перамог,
І табе я дапамог
Ну а зараз, маладзіца,
Я з табой хачу жаніцца!”

Тут кузуркі і казюлькі
Павыходзілі з прытулкаў:
“Слава, слава Камару -
Пераможцу!”

Прыбягалі сьветлякі,
Запалілі аганькі -
Вельмі стала весела,
Вось дык любата!

Сьпяшайцеся, станожкі,
Не шкадуйце ножкі,
Бяжыце па музыкаў,
Будзьма пець, скакаць!

Музыкі прыбягалі,
У бубны грукаталі.
Бом! Бом! Бом! Бом!
Скоча Муха з Камаром.

А за імі Клоп, Клоп
Боцікамі гоп, гоп!

Чарвякі з кузуркамі,
Богаўкі з казюлькамі.
А жукі рагатыя,
Мужыкі багатыя,
З моднымі капелюшамі,
Скочуць борзда з матылямі.

Тара-ра, тара-ра,
Заедзь танчыць гапака.

Весяліцца народзе -
Муха замуж выходзіць
За такога ўдалога,
Маладога Камара!

Мураш танчыць: гэй-гэй!
Не шкадуе лапцей, -
З Мураўіхай скоча
З кузюркамі рагоча:

“Вы кузюрачкі,
Мае любачкі,
Прыга- прыга- прыга- прыга-
Прыгажунечкі!”

Боты скрозь рыпяць,
І абцасы грымяць, -
Пакуль не прыдзе раніца
Будзе заедзь бавіцца:
Сёньня Муха-Цакатуха
Імяніньніца.

"Рэпка" на новы лад

Не у замку, не ў палацы.
А ў старой драўлянай хатцы
Бабка зь дзедам разам жылі.
Жылі добра, не тужылі.
Разам елі, разам пілі,
разам у гарод хадзілі.

Ну дык вось, у тым гародзе -
Ведаць гэта не пашкодзіць -
Пасадзіў дзед неяк рэпу.
Увільготніў добра глебу,
Ускапаў, ўзрыхліў зямліцу,
Даў яшчэ ёй раз напіцца
Ды пайшоў сабе дамоў
З працы пачакаць пладоў.

Агратэхніка, канешне,
Дала вынік самы лепшы:
Рэпка вырасла на славу:
Вышэй плота, вышэй лавы,
Уся жоўтая, бы сонца,
Так і просіцца ў ваконца.

Як пасьпела, дзед прыйшоў,
Каб забраць яе дамоў.
Ірвануў раз, другі, трэці...
Што такое? Ані зь месца!
Мусіць, трэба дапамога.
- Бабка! Выручай старога!
Як жа не дапамагчы?
Бабка кінула пячы,
Падхапілася ды к дзеду.
Сама думае: "К абеду,
Мабыць, будзе рэпа ў нас.
Наямося, ды за квас!"

Падбягае... Штось не так:
Рэпа ў градцы, дзед - як грак,
Разгубіўся, ледзь ня плача.
Баба ж з злосьці ледзь ня скача:
- Ты чаго стаіш, дурны?
Хапай рэпу ды цягні!
Ужо даўно кіпіць у печы.
Ты ж займаешся тут нечым!

Раззлаваўся тут і дзед.
- Што крычыш, як наш сусед?
Паспрабуй сама вазьмі,
Гэту рэпу пацягні!
Гырчыць баба, бы індык:
- Ты мужык ці не мужык?
Я тут буду рэпу рваць,
А ты што ж? Адпачываць?!
Ах, такі ты, растакі!"
Крык ляціць ва ўсе бакі.

Слова - дзед, а баба - два.
Ды сварыліся дарма:
Покуль сварка дагарэла,
Тую рэпку мышка зьела.
Не адна, вядома, з Жучкай,
З Коткай разам ды з Унучкай.

Паглядзелі дзедка з бабкай
На сваю пустую градку
І рашылі, што ўжо болей
Не пасварацца ніколі.

Скрадзенае сонца

Ў небе сонейка гуляла
Ды у хмарах заблукала.
Заінька схаваўся ў дом:
Надта цёмна за вакном!
А сарокі-белабокі
Паскакалі па палёх,
Можа ўдзьвёх, а можа — ўтрох:
"Гора, гора! Кракадзіл
Сваю пашчу разляпіў,
Сонца з неба праглынуў -
Нават вокам не міргнуў!"
Цёмна стала! Ты глядзі,
Далей брамы не хадзі:
Хто на вуліцу папаў -
Заблукаў і прапаў!
Плача шэры верабей:
"Выйдзі, сонейка, хутчэй!
Без цябе мы у бядзе:
Не знайсці зярнят нідзе!
І трусы заплакалі:
"Мы ў бяду патрапілі!
Ў цемры сцежак не знайсці
І да дому не дайсці!"
Толькі шэрыя ваўкі
Ў цёмнным яры ля ракі
Выюць, водзяць карагоды.
Цемра ім — не перашкода!

Рана-рана два бараны
Грукаць пачалі у браму:
Трам-там-там-там-там!
"Гэй, звяры, выходзьце дружна!
Кракадзіла трэ' адужыць,
Яму пашчу адамкнуць,
Ў неба сонейка вярнуць!"
Ды калматыя баяцца!
"Дзе ж нам з гэтакім змагацца!
Ён жа страшны, ён ікласты,
Ён жа сонца не аддасць нам!"
Да мядзведзя пабеглі ў бярлог:
"Хопіць лапу смактаць, абібок!
Колькі можна ў бярлогу ляжаць!
Трэба сонейка йсці вызваляць!
Біцца ў Міхала мала ахвоты:
Ходзіць-бродзіць ён па балотах,
Па гушчарах блукае глухіх,
Кліча медзведзянятак сваіх.
"На каго ж мяне, таўсматыя, кінулі!
Можа ў чорным вы балоце загінулі?"
А мядзведзіца па лесе блукае,
Ва весь голас свой магутны гукае:
"І куды ж вы, куды ж вы прапалі!
Можа, дзесьці ў канаву упалі?
Ці шалёныя недзе сабакі
Вас парвалі, мае небаракі?"
Дзень і ноч так па лесе і ходзіць,
Але дзетак нідзе не находзіць.
Пугачы адны з цёмнае ночы
На яе павылупвалі вочы.

Тут зайчыха выбягала
І мядзведзю так казала:
"Сорамна табе равець!
Бо не трус ты, а мядзведзь!
Ты пайшоў бы, касалапы,
Ды пачвару ту падрапаў!
Разарві яго на часткі,
Сонца вызвалі ты з пасткі!
А калі заззяе ў небе
Сонца — будзе ўсё як трэба!
Маляты твае калматыя,
Таўстапятыя, таўсматыя,
Самі з лесу прыбягуць:
"Прывітанне, мы ўжо тут!"

Устаў мядзведзь, зароў мядзведзь.
Да Глыбокай ракі пабег мядзведзь.
А ў Глыбокай рацэ кракадзіл ляжыць,
І ў зубах яго не агонь гарыць -
Сонца краснае,
Сонца скрадзенае.
Стаў мядзведзь на берагу,
Сам аддыхаўся крыху.
"Ну-ка, злодзей, раскрывай
Рот і сонца выпускай!
Нарабіў няшчасця!
Трэба ж — сонца скрасці!
Прападае свет дарма,
А яму й бяды няма!"
Кракадзіл адно смяецца,
Ажно ўсё наукол трасецца:
"Захачу — яшчэ і Месяц
З'ем і зоркі стану есці!"

Не стрываў мядзведзь, зароў мядзведзь.
І на ворага наляцеў мядзведзь.
Падмяў яго, заламаў яго:
"Аддавай назад наша сонейка!"
Напужаўся кракадзіл,
Як зароў, загаласіў...
З пашчы сонца вывалілася,
Проста ў неба выкацілася,
І пабегла па кустох,
Па бярозавых лістох.
Сталі птушкі шчабятаць,
За казюркамі лятаць.
І трусы на мяккай траўцы
Сталі бегаць і скакаць.
І ужо мядзведзяняты,
Бы малыя кацяняты,
Да бацькоў сваіх бягуць:
"Мама, тата, вось мы, тут!"
Рады хлопцы і дзяўчаты,
Трусяняты, бельчаняты.
Абдымаюць ды цалуюць касалапага:
"Дзякуем табе, Міхась, за наша сонейка!"

Мыйдадзір
Коўдра з ложка,
Як на ножках,
Паскакала да дзвярэй.
І падушка з прасціною
Без аглядкі ўслед за ёю
Паімчаліся хутчэй.

Я за свечку,
Свечка - ў печку!
Я за кніжку,
Але - дзе там! -
І яна за імі следам
Скок ды скок
І - наўцёк!

Я хачу напіцца чаю,
К самавару падбягаю,
А пузаты з усіх ног
Уцякае за парог.

Што такое?
Што такое?
Што тут робіцца ў пакоі?
І чаму
Усё кругом
Закруцілася круцёлкай
Ды памчалася бягом?

Стол
за лыжкай,
Бот
за кніжкай,
Качарга
за пірагом -
Мітусіцца ўсё
І скача,
І ляціць усё кулём.

Раптам з мамінай са спальні,
Перапоўнены вадой,
Выбягае умывальнік
І ківае галавой:

"Ах ты, брыдкі, ах ты, брудны,
Не хлапчук, а парася!
Ты чарней за камінара!
Падзівіся на сябе:
У цябе на шыі сажа,
У цябе на носе каша.
Ты ж увесь такі мурзіла,
Што і кніжкі і чарніла
Паўцякалі ад цябе.

На світанні, раніцою,
Чыста мыюцца вадою
Мышаняты й качаняты,
І конікі-скакуны. (і вялікія сланы)
Ты адзін не любіш мыцца,
І няма чаго дзівіцца,
Што ўцякаюць ад мурзілы
І панчохі і штаны.

Я - Вялікі Умывальнік,
Я - Вядомы Мыйдадзір,
Умывальнікаў Начальнік
І вяхотак Камандзір!

Варта тупнуць мне нагою,
Варта толькі мне гукнуць,
Дык сюды усёй гурбою
Умывальнікі ўбягуць
І цябе тут з галавою
У балею акунуць!"

Стукнуў ён у медны таз
І гукнуў: "Кара-барас!"

І адразу шчоткі, шчоткі
Затрашчалі, як трашчоткі,
І давай мяне мыць,
Прыгаворваючы:

"Мыем, мыем мы мурзілу,
Мыем, мыем камінара:
Ваксу, сажу і чарніла
Адмываем чыста з твару!
Будзе, будзе камінар
Аж блішчэць, як самавар!"

Тут падскочыла і мыла,
Уплялося ў валасах,
Вочы пенаю закрыла
І кусае, як асва.

Ад вяхоткі ашалелай
Я памчаўся, покуль цэлы,
А яна за мной, за мной
Па Садовай, па Сянной.

Я па вуліцы да саду,
А яна за мною ззаду
Ўсё імчыцца ды імчыцца
І кусае, як ваўчыца.

Аж насустрач мой харошы,
Мой любімы Кракадзіл.
Ён з Татошай і Какошай
Па прысадах тут хадзіў.
І вяхотку праглынуў -
Нават вокам не міргнуў.

А пасля як зараве на мяне,
Як затупае нагамі на мяне:
"Лепш вярніся ты дахаты, - кажа ён, -
Бо калі я налячу, - кажа ён, -
Дык, як муху, растапчу!" - кажа ён.

Тут я куляю памчаўся дамоў,
І прыбег я да ўмывальніка зноў.
Мылам, мылам,
Мылам, мылам
Мыліць твар я свой пачаў,
Змыў і сажу, і чарніла,
І, як снег, бялюткі стаў.

І штаны мае тым часам
Скок у рукі мне адразу,

А за імі піражок,
Кажа: "З'еш мяне, браток!"

А за ім і бутэрброд:
Прыляцеў - ды проста ў рот!

Тут і кніжкі прыскакалі,
І алоўкі у пенале
Заспявалі ад душы:
"Вось цяпер - чытай, пішы!"

Сам Вялікі Умывальнік,
Найслаўнейшы Мыйдадзір,
Умывальнікаў Начальнік
І вяхотак Камандзір,
Навакол мяне танцуе,
У шчаку мяне цалуе,
На калені пасадзіў:

"Вось цяпер цябе люблю я,
Вось цяпер цябе хвалю я!
Бо нарэшце ты, мурзіла,
Мыйдадзіру дагадзіў",

Раніцою і увечар
Трэба чыста мыцца нам,
А мурзілам скажам гэтак:
"Сорам вам!
Сорам вам!"

Няхай жыве мыла духмянае,
І ручнікі ільняныя,
І грабяні густыя,
І шчоткі зубныя!

Дык будзем жа мыцца, купацца,
Плаваць, ныраць і куляцца
У ночвах, балеі, у ванне,
У лазні, ў рацэ, ў акіяне, -
Ўсюды няхай пагалоска ідзе:
- Вечная слава вадзе!
Пераклад А. Якімовіча

Мыйдадзіркін
Раз прачнуўся я у ложку,
Думаў паваляцца трошкі,
Ды падушка — на падлогу,
З ёю коўдра у дарогу,
Посцілка ляціць пад столь -
Што за жартачкі са мной?
Я за свечку — свечка ў печ!
Я за кніжку — тая прэч,
Скок ды скок — у куток!
Я хачу папіць гарбаты.
Дзе мой самавар пузаты?
Падбягаю — але ж не!
Прэч збягае ад мяне!
Што ж такое адбылося?
І чаму усё наукола
Пераблыталася проста,
Закруцілась, нібы кола?
Нагавіцы з рукавіцамі
Паляцелі за нажніцамі.
А нажніцы — за паліцаю,
А паліца — за катом!
Ўсё нясецца, ўсё нясецца,
Мне у рукі не даецца!
Перавернуты ўвесь дом!

Раптам, сам у пене мыльнай
Ды з кульгаваю нагой,
Лезе з ваннай рукамыйнік
Ды ківае галавой:
"Ах ты, брудны, ты, мурзаты!
Як нямыты падсвінак!
А нячэсаны, калматы!
Нельга, нельга, нельга так!
У цябе на шыі — вакса,
У цябе пад носам — клякса,
На руках такія кіпці,
Ажно збеглі рукавіцы!
Ўбачыўшы такія пяты,
Боты проста зніклі з хаты!
Нават боты, нават боты
Напужаліся брудноты!

Кожны зранку падымаецца
Ды адразу ж умываецца!
Хто ў рацэ, а хто — ў расе.
Зранку мыюцца усе:
Звераняты, птушкі, людзі…
Ты адзін увесь у брудзе!
Ад цябе усе збягаюць,
Стаць і побач не жадаюць!

Я кірую цэлым войскам
Рукамыйнікаў, каўшоў,
Шчотак ды мачалак розных,
Паласатых ручнікоў!
Варта клікнуць мне жаўнераў,
Варта толькі загадаць -
Той жа момант у кватэру
Рукамыйнікі ўляцяць!
Стануць тупаць ды скакаць,
У ваду цябе макаць!
Галасі не галасі -
Тут ты рады не дасі!

Бразнуў ён у медны таз
Ды зароў: "Карабарас!"
І адразу цёткі-шчоткі
Затрашчалі, бы трашчоткі,
Сталі церці мяне:
"Будзеш мыцца ці не?
Нават тых, хто комін чысціў,
Мы адмыем чыста-чыста!
Пашаруем трохі —
Станеш ты чысцёха!"
Тут падскочыла і мыла,
Стала мыліць валасы.
Так у воку зашчаміла -
Быццам джгнулі дзве асы!
Ад мачалкі звар'яцелай
Я ляцеў, ляцеў, ляцеў…
Праз дарогу, па кустах,
Па завулках, па дварах,
Перабег цераз гарод,
Пераскочыў цераз плот…
А яна за мной імчыцца
Ды грызе, нібы ваўчыца!

Кракадзіл, з маіх сяброў,
З дзецьмі па алее йшоў.
Толькі здзіўлена раўнуў
І мачалку каўтануў!
Нібы каўку, нібы каўку,
Нібы каўку, каўтануў!
Ну, а потым зарычэў на мяне,
Гэтак злосна закрычэў на мяне!
"Ну-ка, прэч, ідзі дамоў!"— кажа мне.
"З мылам твар ды рукі мой!"— кажа мне.
"А сустрэну непамытага зноў -
Праглыну без непатрэбнае слоў!"

Прыпусціў я, як ніколі не бег!
Дома хуценька у ванну забег,
Мылам, мылам, мылам, мылам
Твар ды шыю мыў бясконца!
Змыў і ваксу, і чарнілы -
Аж заззяў нібыта сонца!

Падляцелі нагавіцы,
Папрасілі: "Апраніце!"

Тут і дранікі ў смятане
Просяцца у роцік самі,

Разам і сшыткі ды алоўкі
У партфель палезлі лоўка!

Сам Вялікі Рукамыйнік,
Мыйных Сродкаў Кіраўнік,
Як мяне агледзеў пільна,
Падарыў мне свой ручнік.
Ён мяне пацалаваў,
Ён мяне павіншаваў:
"Вось такім цябе люблю я!
Вось такім цябе хвалю я!
Бруд нарэшце ты адмыў,
Мне, старому, дагадзіў!"

Трэба мыцца ды купацца!
Дружна скажам хорам:
Тым, хто брудны ды нямыты -
Сорам, сорам, сорам!

Вітаем мыла духмянае
Ды ручнікі ільняныя!
Вітаем зубную пасту,
Вітаем грабеньчык часты!

Дык будзем жа мыцца, купацца
Ці проста вадой аблівацца
У рэчцы, у моры, у ванне,
У сажалцы, у акіяне,
У душы, у бочцы, ў вядзерцы,
У возеры — дзе давядзецца!
У брудзе не будзем нідзе!
Вечная слава вадзе!
паводле К.Чукоўскага — Алена Церашкова

Фядорына гора
Скача сіта па палях,
А начоўкі па лугах.

За лапатаю мятла
Ўздоўж па вуліцы пайшла.

А сякеры – раз, два, тры –
Так і cыплюцца з гары.

Каза выскачыла,
Вочы вылупіла:

«Што такое? Дзе і як?
Ну не разумею я!»

Ды, як чорная жалезная нага,
Вунь пабегла, паскакала качарга.

І панесліся па вуліцы нажы:
"Гэй, трымай, трымай, трымай!" – каля мяжы.

Вось і рондаль бяжыць,
Гучна прасу ён крычыць:
«Я бягу, бягу, бягу,
Прыпыніцца не магу!»

Вось і імбрычак за чайнікам бяжыць,
І балбоча, і балбоча ды трымціць.

Прасы бягуць ды вохкаюць,
Праз лужыны, праз лужыны пераскокваюць.

А за імі сподкі, сподкі -
Дзынь-ля-ля! Дзынь-ля-ля!
Уздоўж па вуліцы нясуцца -
Дзынь-ля-ля! Дзынь-ля-ля!
На шклянкі - дзынь! - натыкаюцца,
І шклянкі - дзынь! - разбіваюцца.

З гучным грукатам патэльня ўслед бяжыць:
«Вы куды? куды? куды? куды?» - крычыць.

А за ёй талеркі,
Чаркі ды бутэлькі,
Кубачкі ды лыжкі
Скачуць па сцяжінцы.

А з акенца вываліўся стол
І пайшоў, пайшоў, пайшоў, пайшоў, пайшоў ...
А на ім, ты зірні,
Нібы вершнік на кані,
Самаварышча сядзіць
І сябрам сваім крычыць:
«Уцякайце, бяжыце, ратуйцеся!»

І ў жалезную трубу:
«Бу-бу-бу! Бу-бу-бу!»

Уздоўж плота следам скора
Мчыць бабуля, мчыць Фядора:
«Вой-ой-ой! Прыпыніцеся!
Ды дахаты вярніцеся!»

А начоўкі кажуць проста:
«Мы на Фядору злосныя!»
І сказала качарга:
«Я Фядоры не слуга!»

Парцалянавыя сподкі
У адказ смяюцца толькі:
«Нізавошта мы ізноў
Не павернемся дамоў!»

Але бабіны каты
Натапырылі хвасты,
Што ёсць моцы бягуць,
Толькі б посуд вярнуць:

«Гэй, талеркі, што ж вы з горкі
Паскакалі, як вавёркі!
Ці ж вам бегаць за варотамі
З вераб'ямі жаўтаротымі?
Можаце ў яму ўпасці
Ці ў дрыгве якой прапасці!
Не хадзіце, пачакайце,
І вяртайцеся дамоў!»

Ды талеркі пнуцца-мкнуцца,
А Фядоры не даюцца:
«Лепш у полі застанемся,
Чым з Фядорай апынемся!»

Міма курыца йшла-спяшалася,
З посудам тым сустракалася:
«Куд-куды! Куд-куды!
Вы адкуль і куды?!»

Посуд кажа: «То не цуда,
Нам жылося ў бабы худа,
Не любіла нас яна,
Біла, біла нас яна,
Запыліла, засмаліла,
Загубіла нас яна!»

«Ко-ко-ко! Ко-ко-ко!
Жыць нялёгка вам было!»

"Так, - прамовіў медны таз, -
Ты зірні блжэй на нас:
Мы паламаныя, бітыя,
Памыямі мы аблітыя.

Зазірні ты ў кадушку -
ўбачыш жабу-зелянушку.
Зазірні разок у цэбар -
Прусакі там, як і трэба.

Цераз тое мы ад бабы
Ўцяклі, нібы ад жабы,
Шпацыруем па палях,
Па балотах, па лугах,
Да бруднухі-шмаравоза
Мы не вернемся!»

І пабеглі яны лясочкам,
Паскакалі яны праз пянёчкі
А бедная баба - адна,
І плача, і плача яна.

Села б баба за стол,
Ды стол за вароты сышоў.
Зварыла б яна капусняк,
Ды рондаль не знойдзе ніяк!
І кубкі пабеглі, і шклянкі –
Прусакі гаспадараць у бабкі.
Вой, гора Фядоры, гора!

А посуд наперад ў сваёй грамадзе
Па палях, па балотах ідзе.

І чайнік шапнуў на бягу:
«Я далей ісці не магу».

Ды заплакалі сподкі:
«Мо веремся да Фядоркі?!»

Начоўкі заенчылі ціха:
«Пабітыя мы, вось дык ліха!»

Ды кажа паднос: «Глядзіце! Здаецца,
Што нехта ззаду за намі пляцецца?»

І бачаць: аднекуль з-за цёмнага бору
Ідзе-шкандыбае баба Фядора.

Але неяк цудоўна змянілася:
Палагаднела і нават памылася.
Сціпла за імі ідзе
І ціхую песню пяе:
"Ой вы, бедныя сіроткі мае,
Ой вы, прасы і патэльні мае!
Вы вяртайцеся, гаротныя, дамоў,
Я пачышчу вас, памыю пагатоў.
Я вадзічкай ды пясочкам
Вас памыю вечарочкам,
Чыста будзеце стаяць,
Нібы сонейкі, блішчаць.
А паганых пацукоў я павыведу,
Прусакоў і павуцінне павымету!»
Чайнік тут гаворыць:
«Шкадую я Фядору!»
Сподкі ўсміхнуліся:
«Мы б дамоў вярнуліся!»
Прасы мовілі-такі:
«Бабцы мы не ворагі!»

Доўга, доўга цалавала
І лашчыла іх яна,
Мыла, мыла, палівала,
Паласкала іх яна.

«Ўжо не буду, ўжо не буду
Посуд крыўдзіць, разбіваць.
Буду, буду я мой посуд
І любіць і шанаваць!»

Рондлі галавой крутнулі,
Самавару падміргнулі:
«Ну, Фядора, добра, значыць,
Рады мы табе прабачыць!»

Паляцелі,
Зазвінелі –
Шась у хату ды да печы,
Смажыць пачалі ды пекчы.
Будуць, будуць у Фядоры і бліны і пірагі!

А вясёлая, вясёлая мятла
Заскакала, зайграла, замяла,
Ні парушынкі ў Фядоры не пакінула.

І ўзрадваліся сподкі:
Дзынь-ля-ля! Дзынь-ля-ля!
І танцуюць і смяюцца -
Дзынь-ля-ля! Дзынь-ля-ля!

А на беленькім на століку,
Ды на вышытым настольніку,
Самавар стаіць,
Нібы жар гарыць,
І пыхкаючы, на бабу паглядае:
«Я Фядорачцы дарую,
І гарбатай пачастую.
Еш ды пі, Фядора Ягораўна!»
Пераклаў Максім НАДТАЧЭЙ

это деткам постарше:

Казка пра залатога пеўніка

Недзе ў царстве дрыдзевятым,
У дзяржаве трыдзесятай,
Жыў-быў нейкі цар Дадон.
З маладых яшчэ гадоў
Ён суседзям раз за разам
Чыніў крыўды і абразы;
Ды пад старасць пажадаў
Адпачыць ад ратных спраў,
Мець спакой хоць перад смерцю.
А тады ужо суседзі
Сталі з войнамі хадзіць,
Шкоду страшную рабіць.
Каб мяжу сваёй улады
Бараніць ад іх нападаў,
Натуральна, мусіў ён
Войска мець аж легіён.
Ваяводы не драмалі,
Але кепска паспявалі.
З поўдня ворагаў чакаюць,
А з усходу напаўзаюць
Нечаканыя. Адбіцца
Не паспеюць — на сталіцу
З мора йдуць ліхія госці!
Што рабіць? Ужо са злосці
Ледзь не плакаў цар Дадон,
Забываўся і на сон.
Як і жыць ў такіх трывогах.
І тады па дапамогу
Цар паслаў да мудраца,
Зор лічыльніка-скапца,
Царскага ганца з паклонам…

Вось мудрэц перад Дадонам
Стаў і выцягнуў з мяшка
Залатога пеўніка.
"Пасадзі златога птаха
На пруток. Пруток на даху
Замацуй. І мой пеўнік
Будзе лепшы вартаўнік.
Як наўкола ўсё спакойна,
Дык і ён сядзіць прыстойна.
А як з нейкай стараны
Мусіш ты чакаць вайны,
Ці суседзей ўсім кагалам,
Ці яшчэ якой навалы,
Ў той жа момант певень мой
Тупне леваю нагой,
Закрычыць, устрапянецца,
Ў тое месца абярнецца."
Цар у прўным захапленні:
Лёгка знойдзена збавенне!
"Я за ласку за такую
Абяцаю… (не жартуюю)
Волю першую тваю
Споўніць нібыта сваю."

Пеўнік на прутку сядзіць
І за межамі глядзіць.
Ледзьве бачыць небяспеку,
Страпянецца:"Ку-ка-рэ-ку!"
Павярнецца у той бок
І на месцы скок-паскок!
Трохі сцішылісь суседзі,
Ўжо з вайной ніхто не едзе:
Бо Дадон, хто б ні напаў,
Кожнаму адпор даваў.

Год, другі прайшоў без войнаў.
Пеўнік той сядзіць спакойна.
Ды аднойчы цар Дадон
Сярод ночы чуе звон.
Ваяводу выклікае:
"Што? Пажар? Бяда якая?"
Ваявода аж збялеў:
"Пеўнік зноўку закрычэў!
Ўся сталіца поўна жаху!"
Цар — да вокнаў. Так, на даху,
Павярнуўшыся на ўсход,
Пеўнік кліча у паход.
Тут няма чаго марудзіць.
"Гэй! Хутчэй па конях, людзі!"
На усход цар войска шле
З першым сынам начале.
Пеўнічак угаманіўся,
Сон на горад апусціўся.

Вось мінула восем дзён.
І не ведае Дадон:
Была бітва, не была?
А была — чыя ўзяла?
Пеўнік б'е трывогу зноў.
Цар склікае ваяроў.
Сына меншага паслаў,
Брата каб уратаваў.
Зноў без вестак восем дзён.
Што там — смерць? Альбо палон?
Певень зноў крычыць-спявае.
Войска цар Дадон склікае.
Сам на ўсход вядзе яго.
Ды ці будзе плён з таго?

Крочаць шпарка, без прывала.
Ні стаянкі, ні кургана
Не знаходзіць цар Дадон.
Ажно стаў дзівіцца ён.
Восьмы дзень амаль што згас.
Войска падыйшло як раз
Да высокіх чорных гор.
Бачаць: паміж гор — шацёр.
Ўсё ў бязмоўнасці цудоўнай
Ля шатра; ў цясніне поўна
Мёртвых цел. І сярод іх
Пазнае Дадон сваіх
Двух сыноў. Ляжаць без броні.
Сярод луга ходзяць коні.
Бачыць цар благую рэч:
Брата кончыў братаў меч…
Ўзняў ён лямант: "Ой, заўчасна
Вы патрапілі у пастку,
Два сыночка, два арла…
Гора! смерць мая прыйшла".
Ўсе ўзвылі за Дадонам,
Застагнала цяжкім стогнам
Глыб зямлі, вяршыні гор
Страсянуліся… Шацёр
Распахнуўся, і — дзівіцца!
Шамаханская царыца,
Ўся у ззянні, бы зара,
Іх спаткала ля шатра,
Як пад сонцам птушка ночы.
Змоўк Дадон, глядзеў у вочы
Ёй, і забываў, бы сон,
Смерць дваіх сваіх сыноў.
А яна перад Дадонам
Пасміхнулася, з паклонам
За руку яго ўзяла
І ў шацёр свай завяла.
Там за стол яго саджала,
Прысмакамі частавала,
І уклала на дываны
У царскі ложак злататканы.
І на цэлы тыдзень роўна,
Ёй скарыўшыся бязмоўна,
Баляваў ў шатры Дадон,
Ўзяты чарамі ў палон.

Ды нарэшце ў шлях зваротны
З тою дзеўкай бестурботнай
І з кагортай ваяроў
Рушыў цар Дадон дамоў.
Перад ім ляцелі чуткі
быццам бы на крылах хуткіх.
Пад сталіцай, ля варот
Шумна іх спаткаў народ.
Ўсе пабеглі за каляскай,
За царыцай шамаханскай.
Ўсіх вітае цар Дадон.
Ды ў натоўпе бачыць ён:
Ў сарацынскай шапке белай,
Нібы лунь увесь ссівелы,
Той скапец. "Здароў, стары!" -
Цар гукнуў. — "Ну, гавары!"
"Цар! — мудрэц той адказаў. -
Разлічыцца час настаў.
Як паслугай скарыстаўся,
Ты тады мне абяцаўся
Волю першую маю
Споўніць нібыта сваю.
Не адмоўся падарыць мне
Шамаханскую царыцу…"
"Ці ты звар'яцеў, стары, -
Гэтак цар загаварыў. -
Што ты ў галаву набраў?
Я-та, праўда, абяцаў,
Але ж, пэўна, ёсць мяжа!
Ты цара не абражай!
Ведаешь, хто я, ці не?
Папрасі ты ад мяне
Ці каня, ці срэбра-злата,
Ці дзяржаўную пасаду -
Шчодрасць ты маю пабачыш…"
"Не, прашу мяне прабачыць.
Не адмоўся падарыць мне
Шамаханскую царыцу." -
Адказаў яму мудрэц.
"Дык цярплівасці канец!
Я не дам табе нічога! -
Крыкнуў цар. — Ідзі, нябога,
Прэч з вачэй маіх!"

Стары
Зноў хацеў загаварыць,
Ды раз'юшаны Дадон
Кіем трэсь… Душа і вон.
Ўся сталіца скаланулась.
А царыца пасміхнулась:
Не бяды, маўляў, Дадон.
Хоць узрушаны быў ён,
Пасміхнуўся й сам царыцы.
Уваходзіць у сталіцу.
Толькі чуе лёгкі звон.
Галаву узняў Дадон…
На вачох сталіцы ўсёй
Певень пост пакінуў свой,
Да каляскі падляцеў,
Проста на карону сеў,
Страпянуўся, дзёўбануў
І у неба сігануў.
Толькі войкнуў цар Дадон
І абсунуўся на дол.
А царыца з дробным смехам
Знікла… Вось і ўся пацеха.
А ты казку вывучай
Ды сабе на вус матай!
паводле А.Пушкіна — Алена Церашкова

Отредактировано dahlia (19-02-2014 20:21:27)

+1

27

Можете, конечно, мои следующие советы считать ненужными, но попробую. Может кому-то пригодятся:...

Вот тепееееерь!! вы написали по теме!
Когда немножко подумали и потрудились. А не отписались общими фразами "как филолог" в начале темы. За это спасибо!
И вообще спасибо всем девочкам, вы дали просто огромный фронт работы!!

0

28

Малина написал(а):

За это спасибо!

На здоровье, главное, чтоб пригодилось!
Вас, похоже, больше всего и задело как филолог

0

29

dahlia написал(а):

На здоровье, главное, чтоб пригодилось!
Вас, похоже, больше всего и задело как филолог.

Меня больше задело то, с первого раза не доходит людям, этим, кстати, болеют полфорума. Не вы первая, не вы последняя. До некоторых не доходит, чего от них хотят и со второго и стретьего. Вот, стоит только наехать, как вы выдали ценнейшую информацию!

0

30

Малина написал(а):

Вот, стоит только наехать, как вы выдали ценнейшую информацию!

Наезжать не надо! Это я как модератор говорю. Хамство и наезды у нас, мягко говоря, не приветствуются. Очень надеюсь, что больше высказываний в таком духе не будет, иначе приму меры соответствующие

+2


Вы здесь » Форум для мамочек Бреста » Школьная скамья » Беларуская мова: помощь в освоении родного языка